Հոկտեմբեր ամսուան ամէնէն աւելի յիշատակուող տօնը Թարգմանչաց տօնն է։
Թարգմանչաց տօնը իր մէջ կը խտացնէ ոչ միայն հայ գիրերու գիւտը, թարգմանական աշխատանքները, այլեւ հայկական դպրոցներու հիմնադրութիւնը, հայ մշակոյթի եւ ազգային ինքնուրոյն գաղափարախօսութեան ծնունդը։
Ոսկեդարու մեծագոյն իրադարձութիւնը համարուող հայ գիրերու գիւտին տօնին առիթով Շաբաթ 12 Հոկտեմբեր 2019-ին Ազգ. Քարէն Եփփէ Ճեմարանի ընտանիքը իր երախտագիտութիւնը յայտնեց մայրենի լեզուի առաջին ուսուցիչ ու հայ գիրերու գիւտարար Ս. Մեսրոպ Մաշտոցի, Ս. Սահակ Պարթեւ կաթողիկոսի ու թարգմանիչ վարդապետներուն։
Հանդիսապետութեամբ Բերիոյ Թեմի Առաջնորդ Գերշ. Տ. Մասիս Սրբ. Եպս. Զօպուեանի, մասնակցութեամբ քահանայից դասուն, ներկայութեամբ Բերիոյ Թեմի Ազգային Վարչութեան ներկայացուցիչներուն, Ճեմարանի խնամակալութեան, Տնօրէնութեան, Ուսումնական Խորհուրդին, Կրթական Մշակներուն եւ Ճեմարանի աշակերտութեան, Ս. Գրիգոր Լուսաւորիչ Եկեղեցւոյ մէջ, Սրբոց Թարգմանչաց տօնին առիթով Ս. եւ Անմահ Պատարագ մատուցուեցաւ։
Օրուան խորհուրդը փոխանցեց թեմիս Առաջնորդ Սրբազան Հայրը։
Ան յայտնեց որ «Թարգմանչաց տօնը ազգային, մշակոյթի ու լեզուի տօն ըլլալէ անդին՝ աստուածային իմաստութիւնը ընկալելու եւ հանճարեղին լոյսին հասնելու հրաւէր մըն է։ Յետադարձ ակնարկով եթէ պահ մը աչք նետենք մեզ շրջապատող ազգերուն պիտի տեսնենք, որ քաղաքակիրթ ու յառաջադէմ են այն ազգերը, որոնք ունեցած են գիր, գրականութիւն եւ մշակոյթ»։
«Թարգմանչաց վարդապետներուն շնորհիւ մեր ժողովուրդը տարիներու ընթացքին ձեռք բերաւ հոգեւոր հարուստ ժառանգութիւն, որ ինքնապաշտպանութեան եւ յառաջդիմութեան ազդակ հանդիսացաւ հայութեան համար։
«Մեր ժողովուրդը դարերու ընթացքին, տեսած է ողբերգութիւններ, ունեցած է մեծ կորուստներ, նահատակներ, զոհեր, սակայն տէր կանգնած է իր «հաւատքի խորանին» եւ «իմաստութեան տաճարին։
«Հայ եկեղեցւոյ ու հայ դպրոցի շնորհիւ մինչեւ օրս կ’ապրինք հայ, կը գրենք ու կը կարդանք հայերէն։ Ձեզմէ իւրաքանչիւրը պարտաւոր է պահել այս աւանդը ու փոխանցել յաջորդող սերունդին»։
Յետ Ս. եւ Անմահ Պատարագին Ճեմարանի շրջափակէն ներս հոգեհանգստեան պաշտօն կատարուեցաւ Թարգմանչաց վարդապետներուն, Ճեմարանի հիմնադիրներուն, հանգուցեալ։ կրթական մշակներուն եւ բարերարներուն յիշատակին։
Արարողութիւնը փակուեցաւ «Կիլիկիա» մաղթերգով, Ս. Գրիգոր Լուսաւորիչ Եկեղեցւոյ դպրաց դասի եւ ներկաներու երգեցողութեամբ։
Այնուհետեւ արարողութեան մասնակիցները ուղղուեցան Ազգ. Գերեզմանատուն՝ այցելելու մեծահոգի հայասէր Քարէն Եփփէի եւ մեծանուն գրագէտ Յակոբ Օշականի շիրիմները, ուր տեղի ունեցաւ մոմավառութիւն եւ ծաղկեպսակներու զետեղում։
Ճեմարանի տնօրէն Յակոբ Քիլէճեան անդրադարձաւ Քարէն Եփփէի ինքնամոռաց աշխատանքին ու նուիրումին, որուն արգասիքը վայելեցին տասնեակ սերունդներ շրջանաւարտ ըլլալով անոր հիմնած «Լոյսի տաճարէն», Ազգ. Քարէն Եփփէ Ճեմարանէն։ Եզրափակելով իր խօսքը, տնօրէնը օրուան պատգամը փոխանցեց աշակերտութեան ըսելով՝ «Այսօր երկու մեծերու շիրիմներու դիմաց կանգնած, դուք որպէս ճեմարանականներ պարտաւոր էք անաղարտ պահել մեր ոսկեղնիկ լեզուն։ Հպարտացէ՛ք մեր երեսուն եւ վեց զինուորներէ բաղկացած անխորտակելի բանակով։ Պահպանեցէ՛ք զայն, ինչպէս պիտի պահպանէիք ձեր կեանքն ու արժանապատուութիւնը»։
Հոգեկան անհուն գոհունակութեամբ ներկաները աղօթք բարձրացուցին առ Աստուած այս պահուան բերկրանքին արժանացած ըլլալուն համար։
Ռիթա Կաղեան-Տիքպիքեան