«Դրօշակ»-ի հարցազրոյցը Արցախի Հանրապետութեան նախագահի թեկնածու, ՀՅԴ ԿԿ-ի ներկայացուցիչ Դաւիթ Իշխանեանին հետ:
— Յարգելի՛ ընկ. Դաւիթ, ԱՀ համապետական ընտրութիւնների քարոզարշաւը մօտենում է եզրագծին, ընդհանուր առմամբ ինչպէ՞ս կը գնահատէք այն` ինչ մթնոլորտում անցաւ, քաղաքական ուժերն ու գործիչները ներկայացրի՞ն իրենց ծրագրերը:
— Այս ընտրութիւններն առաջին անգամ են ընթանում ԱՀ Սահմանադրութեամբ սահմանուած ընտրակարգով, եւ ընտրութիւնների առաձնայատկութիւնն այն է, որ խորհրդարանական եւ նախագահական ընտրութիւնները տեղի են ունենալու միաժամանակ, ասել է թէ` նոյն օրը: Մենք ժամանակին (2017 թ.) դէմ էինք այդ համակարգի հաստատմանը: Այնուհանդերձ, հաշուի առնելով, որ Սահմանադրութիւնն ընդունուել է մեր ժողովրդի մեծամասնութեան կողմից, առաջնորդւում ենք հէնց այս Սահմանադրութեամբ: Ինչպէս եւ նախատեսում էինք, այս ընտրութիւնները պէտք է ընթանային բաւականին սուր մրցակցային, մթնոլորտում: Բայց անցած մէկ ամսուայ քարոզչութիւնը ցոյց տուեց, որ այդ մրցակցութիւնը ոչ թէ հիմնականում գաղափարների, այլ իշխանութեան ղեկին սեփական տեղն ունենալու ձգտումներով է պայմանաւորուած: Ընտրութիւնների նախապատրաստական փուլում` անցած մէկ տարուայ ընթացքում, գրանցուեցին նոր կուսակցութիւններ, մենք ականատես եղանք քաղաքական վերադասաւորումների, որոշ կուսակցութիւններ տրոհուեցին կամ միաւորուեցին այլ կուսակցութիւնների հետ: Այս ընտրութիւններում կենտրոնացումն աւելի շատ նախագահական ընտրութիւնների վրայ է, եւ խորհրդարանական ընտրութիւնները երկրորդական պլան են մղուած: Այնուհանդերձ, անցած մէկ ամսուայ քարոզարշաւը ցոյց տուեց, որ ընտրութիւնների նախապատրաստական գործընթացը ոչ այնքան քաղաքական եւ գաղափարական հենքի վրայ է կառուցուած, որքան սոցիալական հիմնախնդիրների երեւան հանման, ժողովրդի մէջ իշխանութիւններից դժգոհութեան զգացական խորապատկերի եւ առաջիկայում իշխանութեան պատասխանատուութիւնը ստանձնելու հիմնահարցի: Քարոզարշաւն առաջին երեք շաբաթներին առերեւոյթ բնականոն ընթացք ունէր, եւ թէ՛ նախագահի, թէ՛ պատգամաւորների թեկնածուները ներկայացնում էին իրենց պատկերացումները ապագայ զարգացումների, ներքին ու արտաքին մարտահրաւէրների վերաբերեալ: Կ’որոնաւիրուսի տարածման վտանգը, սակայն, Արցախում փոխեց քարոզարշաւի բնոյթը. այն աւելի շատ անհատական աշխատանքների, սոցիալական (ընկերային«Գ.»)մետիա հարթակ տեղափոխուեց:
— Դաշնակցութիւնն ինչպէ՞ս իրականացրեց իր քարոզչութիւնը: Հետեւելով Արցախում Դաշնակցութեան եւ մասնաւորապէս Ձեր իրականացրած աշխատանքին` քիչ թէ շատ տեղեակ ենք, որ բազմաթիւ հանդիպումներ էք ունեցել: Բնականաբար, այդ հանդիպումներում խօսուել է շատ բաների մասին: Կ’ուզենայինք` ներկայացնէիք, թէ ինչ հիմնական խնդիրների շուրջ է եղել Դաշնակցութեան ասելիքը: Այլ խօսքով` որո՞նք են Դաշնակցութեան քարոզչութեան առանցքային հարցերը:
— Մենք մեր քարոզարշաւը կառուցում ենք այն սկզբունքային կէտերի վրայ, որոնք նախանշել ենք ծրագրային հիմնադրոյթներում: Ներկայացրել ենք 9 սկզբունքային կէտեր, որոնց շուրջ կառուցում էինք մեր քարոզարշաւը: Դրանք են`
— Արցախեան հիմնախնդրի կարգաւորման գործընթացում Արցախի Հանրապետութեան տարածքային ամբողջականութեան պահպանումը եւ վերականգնումը,
— Արցախի անվտանգութեան ապահովման եւ իրաւական կարգավիճակի յստակեցման նպատակով Հայաստան-Արցախ ռազմավարական դաշինքի իրաւապայմանագրային ամրագրումը,
— Սոցիալական արդարութեան, մարդու իրաւունքների պաշտպանութեան, քաղաքացիների իրաւահաւասարութեան եւ օրէնքի գերակայութեան վրայ հիմնուած ներազգային համերաշխութեան ապահովումը,
— կոռուպցիայի (փտածութեան«Գ.») եւ հովանաւորչութեան դէմ անզիջում պայքարի միջոցով քաղաքացիների լիակատար հաւասարութեան ապահովումը,
— Պետական համակարգի հաւասարակշռման, անմիջական ժողովրդավարութեան ընդլայնման ու ամրապնդման նպատակով Արցախի Հանրապետութեան նոր սահմանադրութեան ընդունումը,
— Վերաբնակեցման համակարգուած, լայնածաւալ եւ հետեւողական իրականացումը,
-Երիտասարդ քաղաքացիների ինքնադրսեւորման հնարաւորութիւնների լիակատար ապահովումը,
— Ազգային հարստութեան` բնական պաշարների խելամիտ օգտագործման ապահովումը,
— «Ազգ-բանակ» հայեցակարգի հիման վրայ պաշտպանական համակարգի կատարելագործումը,
— Ժողովուրդն ինչպէ՞ս է ընդունում Դաշնակցութեան քարոզարշաւի ընթացքում արծարծուած խնդիրները: Յիշենք, որ թէ՛ Արցախում եւ թէ՛ Հայաստանի Հանրապետութիւնում, անկախ արդիւնքներից, կուսակցութեան համար միշտ կարեւորուել է սեփական գաղափարների ու մօտեցումների մատուցումը ժողովրդին` սկսած Արցախի հարցի վերջնական լուծման վերաբերեալ կուսակցութեան մօտեցումից մինչեւ սոցիալական հարցերը, Արցախի զարգացման հեռանկարները եւ այլն: Եւ ունէ՞ք որոշակի բաւարարութիւն տեղի ունեցած հանդիպումներից ու կատարուած քարոզչութիւնից:
— Ժողովուրդն ակնկալում է կոնկրէտ(որոշակի«Գ.») ու նպատակային մօտեցումներ, եւ ներկայացուող գաղափարական, սկզբունքային հարցերն այնքան էլ ընկալելի չեն` հաշուի առնելով այն հանգամանքը, որ մեր հասարակութիւնն այնքան էլ քաղաքականացուած չէ: Բայց եւ այնպէս, ժողովրդի մէջ մտահոգութիւն կայ Արցախի հիմնահարցի հանգուցալուծման եւ մեր արտաքին քաղաքականութեան վերաբերեալ: Ժողովուրդը Դաշնակցութիւնից ակնկալում է աւելի մեծ պատասխանատուութիւն: Քարոզարշաւի ընթացքում մենք ժողովրդին փորձում էինք յորդորել աւելի մեծ վստահութիւն ցուցաբերել Դաշնակցութեան նկատմամբ: Այդ առումով մենք ժողովրդին բացատրում ենք մեր հնարաւորութիւնները: Ի հարկէ, Դաշնակցութիւնը միշտ էլ հաւատարիմ է իր սկզբունքներին եւ, անկախ ստացած վստահութեան քուէներից, միշտ աւելին է անում: Սա մեր առաքելութիւնն է, այն սկզբունքներն ու նպատակները, որոնցով Դաշնակցութիւնը 130 տարի գործել է: Այս հանգրուանում շատ կարեւոր է ընտրողներին բացատրել տարածաշրջանային եւ աշխարհաքաղաքական զարգացումները եւ Դաշնակցութեան դերակատարութիւնը Արցախի կեանքում: Ներկայ իրավիճակը համեմատելի է Արցախեան շարժման առաջին տարիների հետ, երբ Դաշնակցութիւնը վերադարձաւ Արցախ, կազմակերպեց ժողովրդի ընդվզումը, ինքնապաշտպանութիւնը եւ դրեց ճիշտ ուղու վրայ: Հոգ չէ, թէ յետոյ ինչ տեղի ունեցաւ, ինչ տեղ զբաղեցրեց Դաշնակցութիւնը պետական համակարգում: Կարեւորը` այդ հիմնաքարը դրուեց: Մենք ներկայումս այնպիսի հանգրուանում ենք, որ անհրաժեշտ է 1990-ական թուականների ազգային շահերի պաշտպան հանդիսացող ուժերի համախմբում, հանդուրժողականութեան մթնոլորտի ձեւաւորում: Այստեղ Դաշնակցութիւնը լուրջ անելիք ունի, Դաշնակցութեան առաքելութիւնը եւ դերակատարութիւնը որպէս առաջնորդող ուժ այստեղ ակնյայտօրէն զգացւում է: Մենք կարող ենք այս ամէնը գիտակցելով մեզ վրայ պատասխանատուութիւն վերցնել: Եւ այս առումով ժողովուրդը պէտք է մեզ վստահի, որպէսզի հնարաւորութիւն ունենանք ստանձնելու այդ պատասխանատուութիւնը:
— Ընտրութիւնները բոլոր պարագաներում կ’աւարտուեն որոշակի արդիւնքներով: Անկախ նրանից, թէ մասնակիցներից ով ինչ յաջողութիւններ կը գրանցի, Արցախի համար ի՞նչ նշանակութիւն ունեն ընտրութիւնները:
— Ինչպէս արդէն նշեցի, ընտրութիւնները տեղի են ունենում բաւականին բարդ աշխարհաքաղաքական իրավիճակում: Այս ընտրութիւնները կանխորոշելու են Ղարաբաղի ապագան, ձեւաւորուելիք գործադիր եւ օրէնսդիր իշխանութեամբ է պայմանաւորուած լինելու մեր զարգացման հեռանկարն ու մեր ապագան: Մենք որոշ մտահոգութիւններ ունենք ներքին դաշտում առկայ մթնոլորտի վերաբերեալ. քաղաքական ուժերի միջեւ մրցակցային պայքարն աստիճանաբար վերածոււում է քաղաքական անհանդուրժողականութեան: Մենք բարձրաձայնում ենք մեր մտահոգութիւններն ու նախազգուշացնում հնարաւոր վտանգների մասին: Մենք նմանօրինակ ժամանակաշրջան ենք ապրել 1990-ական թուականներին եւ դրա գինը վճարել ենք: Պէտք է ոչ վաղ անցեալի պատմութիւնից դասեր քաղել: Ընտրութիւնների արդիւնքը եւ հետընտրական գործընթացն աւելի կարեւոր են լինելու, քան նախընտրականը: Հէնց այս նկատառումներից ելնելով` մենք փորձել ու փորձում ենք հաւասարակշռուած քաղաքականութիւն վարել: Անցած տարիներին մենք անմիջական շփման մէջ ենք եղել ժողովրդի հետ: Տեսնում ենք, որ իշխանութիւն-ժողովուրդ երկխօսութիւնը լիարժէք չէր: Դաշնակցութիւնն այստեղ, իր նկարագրին ու իր սկզբունքներին հաւատարիմ, անցած 5 տարիներին փորձել է հնարաւորինս պահպանել ժողովրդի հետ երկխօսութիւնը` քաջատեղեակ լինելով իշխանութիւնների նկատմամբ ժողովրդի մէջ առկայ անվստահութեանը, դժգոհութիւններին, արմատական փոփոխութիւնների ակնկալիքներին: Մեզ համար ամենակարեւորն ընդհանուր կայունութեան ապահովումն է, որը թելադրուած է մեր արտաքին ու ներքին մարտահրաւէրներով: Այդ քաղաքական կայունութիւնը հնարաւորութիւն կ’ընձեռի հեզասահ լուծելու առկայ բոլոր խնդիրները: — Ակնյայտ է, որ, անկախ իր գրանցած արդիւնքներից, Հյդ-ն պիտի շարունակի աշխատանքները` յանուն Արցախի հարցում մեր ազգային նպատակների իրականացման: Ին՞չ անելիքներ ունեն Դաւիթ Իշխանեանը եւ Դաշնակցութեան Արցախի կառոյցը մարտի 31-ից յետոյ: — Դաշնակցութիւնը չի ծնուել այս կամ այն ընտրութեան համար: Դաշնակցութեան առաքելութիւնը մեր ժողովրդին ծառայելն ու առաջնորդելն է: Ընտրութիւններից յետոյ էլ Դաշնակցութիւնը հաւատարիմ է մնալու իր սկզբունքներին, շարունակելու է իր որդեգրած քաղաքական գիծը` ազգային-ազատագրական պայքարում ունեցած յաջողութիւններն առաւել ամրապնդելու ուղղութեամբ: Արցախի ներքին եւ արտաքին կեանքում վերջին 30 տարիների ընթացքում Դաշնակցութիւնը շատ կարեւոր դերակատարութիւն է ունեցել: Չի կարող Դաշնակցութեան նախագահի թեկնածուն ունենալ ՀՅԴ սկզբունքներից տարբերուող ծրագիր: Իմ մօտեցումներն ամբողջութեամբ զետեղուած են Դաշնակցութեան ընդհանուր ծրագրային հիմնադրոյթներում: Ես անձամբ կուսակցութեան շրջանակներում շարունակելու եմ իմ գործունէութիւնը` փորձելով ընդլայնել Դաշնակցութեան տեղն ու դերն Արցախի ներքին կեանքում:
— Քուէարկութեան նախօրեակին ի՞նչ պատգամ ունէք այս ընտրութիւններին մասնակից քաղաքական ուժերին եւ Արցախի ժողովրդին:
— Ամիսներ առաջ մենք հրապարակաւ փորձեցինք քաղաքական ուժերի ընդհանուր համախմբում կազմակերպել եւ միասնական օրակարգ ձեւաւորել: Իմ պատգամն աւելի շատ ուղղուած է քաղաքական ուժերին եւ գործիչներին, որովհետեւ հասարակութեան եւ պետականութեան զարգացումը մեծապէս պայմանաւորուած է նրանցով: Անհրաժեշտ է հասարակութեան, քաղաքական ուժերի եւ իշխանութեան ներդաշնակ համագործակցութիւն: Քաղաքական ուժերն այդ համագործակցութեան շարժիչ ուժը պէտք է լինեն: Ցաւօք սրտի, այս առումով ունենք բաց, եւ իմ յորդորն է, որ այդ բացը լրացուի: Այս համախմբումը, համագործակցութիւնը, միասնութեան կերտումը միայն մէկ կամ երկու քաղաքական ուժի չէ, որ վերապահուած է, այլ ընդհանուր քաղաքական դաշտին: Այն բոլոր կուսակցութիւնների եւ քաղաքական գործիչների առաքելութիւնն եմ համարում:
Հարցազրոյցը վարեց
Տաթեւիկ Աղաջանեան