Հովանաւորութեամբ սուրիահայ երեք համայնքապետներուն, կազմակերպութեամբ հալէպահայ կազմակերպութիւններու եւ միութիւններու, Շաբաթ, 24 Ապրիլ 2021-ի երեկոյեան ժամը 8:00-ին, Հալէպի «Գ. Եսայեան» սրահէն ներս տեղի ունեցաւ Հայոց Ցեղասպանութեան 1.5 միլիոն սրբադասուած նահատակներուն յիշատակին ոգեկոչման կեդրոնական հանդիսութիւնը:
Սրահի մուտքին, հանդիսականները դիմաւորուեցան ՀՄԸՄ-ի փողերախումբին հնչեցուցած ազգային-հայրենասիրական երգերով։
Հան­դի­սու­թեան ներ­կայ էին Բեր­իոյ Հա­յոց Թե­մի Առաջ­նորդ Գերշ. Տ Մա­սիս Սրբ. Եպս. Զօպ­ու­եան, Հայ Կա­թո­ղի­կէ Հա­մայն­քա­պետ Արհ. Տ. Պետ­րոս Արք. Միր­ի­ա­թեան, Սուր­իոյ Հայ Աւե­տա­րա­նա­կան Հա­մայն­քի Պետ Վե­րա­պատ­ուե­լի Դոկտ. Յա­րու­թիւն Սե­լիմ­եան, Սուր­իոյ խորհր­դա­րա­նի երես­փո­խան Ժի­րայր Րէ­իս­եան, ՀՀ Հա­լէ­պի Գլ­խա­ւոր Հիւ­պա­տոս Ար­մէն Սար­գիս­եան, ՀՀ Մար­դա­սի­րա­կան խում­բի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ Ար­կա­տի Տօ­նոյ­եան, Ազգ. Երես­փո­խա­նա­կան ժո­ղո­վի եւ Ազգ. Վար­չու­թեան ան­դամ­ներ, հա­լէ­պա­հայ կազ­մա­կեր­պու­թիւն­նե­րու, բա­րե­սի­րա­կան, մար­զա­կան, մշա­կու­թա­յին եւ հայ­րե­նակ­ցա­կան միու­թիւն­նե­րու ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ:
Սոյն ձեռ­նար­կին հան­դի­սա­վա­րու­թիւնը կա­տա­րեց Ան­նա Պար­սամ­եան:Արա­բե­րէն բաց­ման խօսք ար­տա­սա­նեց Սե­պուհ Պա­պիկ­եան: Ան յի­շեց, որ պատ­մու­թեան մէջ Հա­յոց Ցե­ղաս­պա­նու­թիւնը մարդ­կութ­եան դէմ իրա­գործ­ուած ամե­նա­դա­ժան իրա­կա­նու­թեան՝ թուր­քին ոճի­րին ու ցե­ղաս­պա­նու­թեան վկա­յու­թիւնն էր: Անոնք նպա­տա­կադ­րած էին Օս­ման­եան կայս­րու­թեան հո­ղին վրայ ապ­րող իւ­րա­քան­չիւր հայ ոչըն­չաց­նել՝ առանց խնա­յե­լու կի­նե­րը, ծե­րերն ու երե­խա­նե­րը:  Պա­պիկ­եան մատ­նան­շեց, որ  հայ ժո­ղո­վուր­դը վճ­ռա­կա­մու­թեամբ կր­ցաւ գո­յա­տե­ւել եւ  Տէր Զօ­րի անա­պատ­նե­րէն ճո­ղոպ­րած՝ ապաս­տան գտաւ սուր­ի­ա­կան ասպն­ջա­կան հայ­րե­նի­քին մէջ: Շնոր­հիւ արաբ ազ­նիւ ժո­ղո­վուր­դին հիւ­րըն­կա­լու­թեան՝ հայ ժո­ղո­վուր­դը իր ինք­նու­թիւնը պա­հե­լով  եղաւ օրի­նա­կը գո­յակ­ցու­թեան եւ հա­մե­րաշ­խու­թեան, ինչ­պէս նա­եւ նպաս­տեց երկ­րին բար­գա­ւաճ­ման նպաս­տող ծրա­գիր­նե­րուն: Սե­պուհ Պապիկեան նա­եւ դի­տել տուաւ, որ  սուր­ի­ա­կան պա­տե­րազ­մի տա­րի­նե­րուն նոյն թուր­քը իր վա­ղե­մի ծրա­գիր­նե­րով արաբ ժո­ղո­վուր­դը եւս ան­մասն չձ­գեց իր ահար­կու ոճիր­նե­րէն:
Հա­յե­րէն բաց­ման խօս­քը ար­տա­սա­նեց Սիւ­զի Խշ­ուաճ­եան-Փի­լաւճ­եան: Ան դի­տել տուաւ, որ հայ ժո­ղո­վուր­դը 106 տա­րի պա­հան­ջա­տի­րու­թիւն, Հայ Դա­տի ան­դուլ աշ­խա­տանք ու գոր­ծու­նէ­ու­թիւն ծա­ւա­լեց, սա­կայն ար­դա­րու­թիւնը տա­կա­ւին կը յա­մե­նայ ծա­գե­լու անոր երկ­նա­կա­մա­րին վրայ: Ան նկա­տել տուաւ, որ Հա­յոց Ցե­ղաս­պա­նու­թիւնը ամէ­նօր­եայ ու յա­րա­տեւ գոր­ծըն­թաց մըն է: Ապա աւել­ցուց,  որ մարդ­կու­թիւնը անց­նող տաս­նամ­եակ­նե­րուն եւ մին­չեւ օրս տա­կա­ւին չկր­ցաւ կան­խել պատ­մու­թեան ըն­թաց­քին իրա­գոր­ծուող սպանդ­նե­րը, հա­ւա­քա­կան ջար­դերն ու ան­մարդ­կա­յին բռ­նու­թիւն­նե­րը, որոնք մարդ­կու­թեան ար­ձա­նագ­րած ամօ­թա­լի ձա­խո­ղու­թիւն­նե­րէն կը հա­մար­ուին: Ան  յայտ­նեց, որ 24 Ապ­րի­լը կը մեր­ժէ հայ ժո­ղո­վուր­դի մղած նա­հանջն ու դար մը հե­ղած ար­ցուն­քը: Ուս­տի ահա­զանգ հն­չեց­նե­լով պէտք է հա­յը վերս­տին զար­թօնք ապ­րի եւ վե­րա­նո­րո­գէ իր դա­րա­ւոր ուխ­տը:
Օր­ուան բա­նա­խօսն էր Զե­փիւռ Է. Րէ­իս­եան։ Ան լու­սար­ձա­կի տակ առաւ Թուրք­իոյ անց­եա­լէն ցայ­սօր կա­տա­րած բռ­նա­րարք­նե­րը, մեր պայ­քա­րի ան­նա­հանջ եր­թը, վեր­ջին տա­րի­նե­րուն աշ­խար­հով մէկ Հայ Դա­տի գրա­սեն­եակ­նե­րուն իրա­գոր­ծած նուա­ճում­ներն ու հայ ժո­ղո­վուր­դին պայ­քա­րե­լու վճ­ռա­կա­մու­թիւնը։ Ապա ընդգ­ծեց հայ ժո­ղո­վուր­դին ու Հա­յաս­տա­նին դի­մագ­րա­ւած ներ­կայ մար­տահ­րա­ւէր­նե­րը։
Այ­նու­հե­տեւ բա­նա­խօ­սը անդ­րա­դառ­նա­լով Ար­ցախ­եան պա­տե­րազ­մի 44-օր­եայ պա­տե­րազ­մին   ըսաւ, որ հա­րիւր տար­ուան ընդ­մի­ջու­մով մենք ան­գամ մը եւս ակա­նա­տե­սը  եղանք թուր­քին բար­բա­րոսու­թեան, փան­թու­րա­նա­կան նոյն նպա­տա­կի իրա­կա­նաց­ման ուղի­ով, ի գործ դր­ուե­ցան նոյն եղեռ­նա­գոր­ծու­թիւն­նե­րը:
Րէ­իս­եան նկա­տել տուաւ թուրք-ատր­պէյ­ճա­նա­կան ղե­կա­վար­ներ ու շր­ջա­նակ­ներ իրենց բազ­մա­պի­սի արարք­նե­րով կը խախ­տեն Հա­յաս­տա­նի խա­ղա­ղու­թիւնը՝ հայ­կա­կան կարգ մը շր­ջա­նակ­նե­րէ շա­ռա­չուն պա­տաս­խան­նե­րու փո­խան կը լս­ուին տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին խա­ղաղ գո­յակ­ցու­թեան կամ բա­րի դրաց­նու­թեան ջա­տա­գո­վում, յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րու վե­րա­նայ­ման ու շտ­կում­ներ կա­տա­րե­լու ու­ղերձ­ներ, որոնք միայն կր­նան ծա­ռա­յել տաս­նամ­եակ­նե­րով հե­տապնդ­ուած թր­քա­կան պե­տա­կա­նու­թեան շա­հե­րուն եւ ժո­ղո­վուր­դի տար­բեր հատ­ուած­նե­րու բե­ւե­ռաց­ման ու պա­ռակ­տու­մին:
Բա­նա­խօ­սը երախ­տա­գի­տութ­եամբ յի­շեց Սուր­իոյ խորհր­դա­րա­նին մի­ա­ձայ­նու­թեամբ ըն­դու­նած Հա­յոց Ցե­ղաս­պա­նու­թեան ճա­նաչ­ման ու դա­տա­պարտ­ման որո­շու­մը, ինչ­պէս նա­եւ վեր­ջերս արեւ­մուտ­քի մէջ Հա­յոց Ցե­ղաս­պա­նու­թեան ճա­նաչ­ման նոր բա­նա­ձե­ւի ըն­դու­նու­մը եւ Եւ­րո­խորհր­դա­րա­նէն ներս հայ ռազ­մա­գե­րի­նե­րու նկատ­մամբ ատըր­պէյ­ճա­նա­կան ան­մարդ­կա­յին ըն­թաց­քին դա­տա­պար­տու­մը:
Իր պատ­գա­մի աւար­տին Րէ­իս­եան շեշ­տեց, որ այս պա­տե­րազ­մը եւ մեր վրայ պար­տադր­ուած բո­լոր ցա­ւոտ իրա­վի­ճակ­նե­րը կր­նան խթա­նի վե­րած­ուիլ: Խթան՝ ազ­գո­վին խոր հա­ւատ­քով զին­ուե­լու եւ մի­աս­նա­կան ջան­քե­րով ու յա­ւել­եալ ու­ժա­կա­նու­թեամբ առաջ տա­նե­լու պա­հան­ջա­տի­րա­կան մեր աշ­խա­տանք­նե­րը, ինչ­պէս նա­եւ կր­նան մեզ զս­պա­նա­կող ազ­դա­կի վե­րած­ուիլ՝ հե­տա­մուտ ըլ­լա­լու ճա­նաչ­ման ու դա­տա­պարտ­ման որո­շում­նե­րուն եւ անց­նե­լու ար­դար հա­տուց­ման միտ­ուած մեր իրա­ւա­կան աշ­խա­տանք­նե­րուն՝ նոր բո­վան­դա­կու­թեամբ եւ ու­ժա­կա­նութ­եամբ:
(Բա­նա­խօ­սու­թիւնը ամ­բող­ջութ­եամբ տես­նել թեր­թի այս հա­մա­րի 4-րդ էջին վրայ):
Հան­դի­սու­թեան գե­ղար­ուես­տա­կան յայ­տա­գի­րին մաս­նակ­ցե­ցան.- «Զուարթ­նոց» երգ­չա­խում­բը, յա­ջոր­դա­բար մեկ­նա­բա­նե­լով «Նրանք Ըն­կան», «Դար­ձիր Անի» եւ «Իմ Հայ­րե­նիք» եր­գե­րը՝ գե­ղար­ուես­տա­կան ղե­կա­վա­րու­թեամբ Գայ­ի­ա­նէ Սի­մոն­եան-Տէր­եա­նի, դաշ­նա­մու­րի ըն­կե­րակ­ցու­թեամբ Ռու­զան Պար­սում­եա­նի. Նա­յի­րի Օհան­եան, աս­մուն­քեց Սի­ա­ման­թո­յի «Խա­չը», դաշ­նա­մու­րի ըն­կե­րակ­ցու­թեամբ Յո­վիկ Օհան­եա­նի,
Ժա­գի Մահ­սե­րէճ­եան (դաշ­նա­մուր) մեկ­նա­բա­նեց Առ­նօ Պա­պա­ճան­եա­նի «Էլէկ­իա»ն, «Կի­լիկ­իա» եր­գը ֆլիւ­թով հն­չե­ցուց Ան­նա Մար­իա Լէպ­լէպճ­եան, Ար­փի Գր­տան­եան Ժագ Յա­կոբ­եա­նի «Մէկ Վարկ­եան Լռու­թիւն»ը աս­մուն­քեց,
Կաս­իա Պաղ­տիկ­եան մե­ներ­գեց «Կո­տո­րածն Ան­գութ» եր­գը, իսկ Նուէր Ներ­սէս­եան աս­մուն­քեց Յ.Շի­րա­զի «Հա­յոց Տան­թ­է­ա­կան» քերթ­ուա­ծէն հատուած մը, նազ պա­րի ըն­կե­րակ­ցութ­եամբ՝ Ալիս­իա Լա­խոյ­եա­նի եւ Լի­լա Աթաշ­եա­նի:
Օր­ուան եզ­րա­փա­կիչ պատ­գա­մը ուղ­ղեց Բեր­իոյ Հա­յոց Թե­մի Առաջ­նոր­դը, որ օրի­նակ­ներ տա­լով վեր առաւ Թուրք­իոյ ժխ­տո­ղա­կան քա­ղա­քա­կա­նու­թիւնն ու ցե­ղաս­պա­նու­թեան փաս­տե­րը վե­րաց­նե­լու ճի­գե­րը: Սր­բա­զան հայ­րը յայտ­նեց, որ թուրք ղե­կա­վար­նե­րուն այս առն­չութ­եամբ յա­ռա­ջա­ցու­ցած խոր­հուրդ­ներն ու միու­թիւն­նե­րը չկր­ցան կա­սեց­նել Հայ Դա­տի աշ­խա­տանք­նե­րը, Հա­յոց Ցե­ղաս­պա­նու­թեան ճա­նաչ­ման ու դա­տա­պարտ­ման ըն­թաց­քը:
 Տէր Մա­սիս նա­եւ անդ­րա­դար­ձաւ հայ ժո­ղո­վուր­դի գո­յա­տեւ­ման երաշ­խիք­նե­րուն, պա­հան­ջա­տի­րութ­եան եւ պայ­քա­րի եր­թին նկատ­մամբ ու­նե­ցած ան­կոտ­րում կամ­քին եւ վճ­ռա­կա­նու­թեան։
Հան­դի­սու­թիւնը փակ­ուե­ցաւ Սր­բա­զար Հօր «Պահ­պա­նիչ» աղօթ­քով։
Լուսին Ապաճեան-ՉիլԱբօշեան