(Ռատիօ Երազի Հարցազրոյցը ՀՅԴ Բիւրոյի Անդամ Բենիամին Պչաքճեանի Հետ)
Հայաստանի անկախութեան կերտման 103-ամեակին առիթով, Հալէպէն սփռուող «Ռատիօ Երազ»ը հետեւեալ հարցազրոյցը ունեցաւ ՀՅԴ Բիւրոյի անդամ Բենիամին Պչաքճեանի հետ.
Ռատիօ Երազ- 28 Մայիս 1918-ին հռչակուած Հայաստանի անկախութիւնը հայ ժողովուրդին համար նոր էջ մը բացաւ: Ինչպէ՞ս կարելի է արժեւորել մեր պատմութեան այս անկիւնադարձային յաղթանակը:
Բենիամին Պչաքճեան- Իսկապէս որ անկիւնադարձային յաղթանակ մըն էր, որովհետեւ 28 Մայիսի նախորդող տարիներուն մենք օրհասական օրեր կ’ապրէինք: Մենք ստրկութեան մէջ կ’ապրէինք դարեր շարունակ, կորսնցուցած էինք մեր պետականութիւնը, վերածուած էինք համայնքի մը, որ կը համակերպէր իր առօրեային, կը համակերպէր իր իրողութեան, իր ամբողջ ներուժը տրամադրած էր իր հաւատքին: Ու թէեւ կապուած էր հողին, սակայն անկախութեան իր ձգտումը այդքան ալ ուժեղ չէր: Պէտք է արձանագրել, որ երբ 1800-ական թուականներու վերջաւորութեան հայ յեղափոխական շարժումը սկսաւ եւ հայ քաղաքական միտքը հասունցաւ, մենք կրցանք ստրկամտութենէն դուրս բերել ժողովուրդը, գիւղացիութիւնը, ուսանողութիւնը, ազգի բոլոր շերտերը եւ ցոյց տալ, որ անկախութեան մէջ է մեր գոյութեան իմաստը, շարունակականութիւնը: Պէտք է յիշել նաեւ, որ անկախութեան թուականէն առաջ մենք շատ ծանր հարուած մը ստացած էինք եւ ենթակայ եղած էինք Ցեղասպանութեան: Մենք կորսնցուցած էինք մեր ժողովուրդին մէկ ու կէս միլիոնը, կը գտնուէինք գաղթական իրավիճակի մէջ, սակայն այդ բոլորով մէկտեղ մեր ազգը իր ներուժը վերագտաւ եւ յաջողեցաւ կերտել իր անկախութիւնը 28 Մայիս 1918-ին: Իսկապէս որ սա շատ կարեւոր թուական է մեր պատմութեան մէջ, այդուամենայնիւ արձանագրենք, որ անկախութիւն կերտելը բան մըն է, որ անշուշտ մեծ զոհողութիւններ կ’ենթադրէ, պահելը՝ մէկ այլ բան: Պէտք չէ մենք մեր յաղթանակներու դափնիներուն վրայ հանգիստ քնանանք, մանաւանդ որ մրցակցային այս աշխարհին մէջ, այս արագընթաց պատմական իրողութիւններու լոյսին տակ, եթէ մեր պայքարը մնայուն չըլլայ, առօրեայ չըլլայ, չըլլայ պայքար յանուն զարգացման, յանուն նորարարութիւններուն հետ քայլ պահելուն, գիտութեան բարձր մակարդակներ նուաճելուն, չըլլայ պայքար ամէն իմաստով՝ մշակոյթով, արուեստով, եթէ այս պայքարը մենք չկարենանք մակարդակի մը վրայ պահել, որը մրցակցային է անմիջական մեր շրջապատին հետ համեմատած եւ ինչու չէ նաեւ համաշխարհային մակարդակով, այդ պարագային մենք մեր անկախութիւնը կորսնցնելու վտանգին ենթակայ ենք, կրնանք կորսնցնել մեր ազատութիւնը, կորսնցնել մեր ինքնութիւնը: Հետեւաբար, 28 Մայիսի օրը մեզ կը յուշէ, թէ որքան կարեւոր է անկախութեան համար պայքարը, նոյնքան կարեւոր է անկախութիւնը պահելու նկրտումը:
Ռ.Ե.- 103 տարի ետք, այսօր, Հայասատանի Հանրապետութիւնը կրկին կը դիմագրաւէ նոյն հարցերը, յատկապէս Արցախեան վերջին պատերազմի ահաւոր արդիւնքներուն լոյսին տակ: ՀՅ Դաշնակցութիւնը պատմական փորձ ունի Արցախեան առաջին յաղթական պատերազմին մասնակցութենէն մինչեւ քառօրեայ պատերազմը: Կարելի՞ է ներկայացնել ՀՅ Դաշնակցութեան դերը Արցախեան վերջին պատերազմին ընթացքին:
Բ.Պ.- Բոլորին ծանօթ է, որ ՀՅ Դաշնակցութիւնը 2018-ի ժողովրդային այդ բողոքի ցոյցերէն ետք, ինչ որ ձեւով փորձեց զօրավիգ կանգնիլ այդ շարժումին: Փորձեց իր ներուժը տրամադրել այդ շարժումի յաջողութեան համար, որպէսզի մեր ժողովուրդը անգամ մը եւս հիասթափութիւն չապրի, յուսախաբութիւն չապրի, սակայն արդէն առաջին քանի մը ամիսներէն ետք իմացանք, որ այդ շարժումին ղեկավարները դժբախտաբար ոչ մէկ պատկերացում ունէին երկիր ղեկավարելու, նոյնիսկ տրամադիր չէին մեր յորդորներուն ականջ տալու, մեր քաղաքական ուղեգիծը որդեգրելու, գործակցելու եւ առաջ ընթանալու: Հետեւաբար մենք դուրս եկանք այդ օրուան կառավարութենէն եւ փորձեցինք շինիչ քննադատութիւններով սրբագրել իշխանութեան սխալները: Ցաւօք անցնող երկուքուկէս-երեք տարուան ընթացքին մեր հասարակութիւնը պառակտուեցաւ, մեր ազգային արժէքները ոտնակոխուեցան, մեր եկեղեցին արհամարհուեցաւ, մեր բանակը քայքայուեցաւ եւ մենք տեսանք թէ այս իշխանութիւնները ինչպէ՛ս ամէն ճիգ թափեցին վերացնելու ազգային արժէքները: Մենք սկիզբէն զգուշացուցած էինք մեր ժողովուրդը ըսելով, որ այս կացութենէն կրնայ օգտուիլ միայն թշնամին: Մեր հասարակութիւնը պառակտուած է, համերաշխութեան մթնոլորտ չկայ, այլ՝ սեւ ու սպիտակի մթնոլորտ կայ: Այս բաժանումները անտեսանելի չմնացին մեր թշնամիին կողմէ: Ան օգտուելով այս կացութենէն տարիներու իր երազը փորձեց իրականացնել՝ հրահրելով 27 Սեպտեմբերի պատերազմը: Պատերազմի առաջին վայրկեաններէն Դաշնակցութեան Հայաստանի Գերագոյն Մարմինը քաջ գիտնալով, որ սա պատերազմ է ոչ թէ իշխանութեան մը դէմ, այլ ամբողջ ազգին ու հայրենիքին դէմ, յայտարարեց որ Դաշնակցութիւնը իր ողջ տարակարծութիւններն ու ընդդիմախօսութիւնը մէկ կողմ կը դնէ եւ իր ներուժը կը տրամադրէ հայրենիքի պաշտպանութեան գործին: Այս իմաստով առաջին վայրկեանէն մեր կամաւոր երիտասարդները զինուորագրուեցան, եւ գրեթէ նոյն գիշերը ճակատ մեկնեցան: Մենք յաջողեցանք լարել մեր սփիւռքեան կառոյցներու տնտեսական, քաղաքական կարելիութիւնները՝ ի նպաստ պատերազմէն յաղթական գալու մեր ճիգին: Մեր համահայկական բոլոր կառոյցները, ուղեկից միութիւնները՝ ՀՄԸՄ-ը, ՀՕՄ-ը, Համազգայինը, Հայ Դատի գրասենեակները մղուեցան նոյն աշխատանքին եւ շնորհիւ անոնց մենք Արցախի օժանդակութեան համար բաւական մեծ գումարներ ապահովեցինք եւ հասցուցինք հայրենիք, փորձեցինք մեր յարաբերութիւններով օրուան իշխանութիւններուն որոշ ուղղութիւն տալ, թէ ինչպէ՛ս պէտք է վարել պատերազմը, փորձեցինք կազմակերպել կամաւորական շտապները, բայց դժբախտաբար մենք դէմ յանդիման գտնուեցանք այնպիսի ապիկար իշխանութիւններու, որոնք որեւէ ձեւով տրամադիր չէին մեր ցուցմունքներուն, մեր յորդորներուն հետեւելու եւ ստացանք այն ինչ որ այսօր ունինք։ 44 օր մեր հասարակութիւնը սուտի մթնոլորտի մէջ պահուեցաւ, սակայն մենք այդ բոլորը կրցանք տեսնել առաջին օրէն:
Ռ.Ե.- Այսօր, պատերազմէն ետք, կամաւորական շարժումը ինչպիսի՞ աշխատանքներ ստանձնած է։
Բ.Պ.- Կամաւորական խումբերը մէկ ընդհանուր ծրագրի մաս կը կազմեն։ 2017-2018 թուականներուն, երբ մենք կառավարութեան մաս կազմեցինք, մենք յառաջ մղեցինք նոր հայեցակարգ մը, քանի որ կ’ապրէինք շրջափակման եւ պատերազմի վտանգին դէմ յանդիման։ Ազգային անվտանգութեան հայեցակարգ մը, որուն մէջ ազգ-բանակ հասկացութիւնը հիմնական տեղ կը գրաւէր։ Այսինքն պատերազմի ժամանակ մեր ազգին ամբողջ ներուժը պիտի տրամադրուէր բանակին, իսկ խաղաղութեան օրերուն, մեր ողջ տնտեսութիւնը՝ գիւղատնտեսութիւնը, ռազմարդիւնաբերութիւնը, ջերմուժի եւ այլ կառոյցները պէտք է աստիճանաբար ինքնաբաւ դառնային, որպէսզի պատերազմի տարիներուն ծառայէին ազգին: Այս հայեցակարգը առաջարկած էինք վարչապետ Կարէն Կարապետեանի կառավարութեան օրով եւ կառավարութեան ծրագրին մաս կը կազմէր ան։ Դժբախտաբար նոր իշխանութիւններու օրով այս հասկացութիւնը ամբողջութեամբ չեղեալ համարուեցաւ։ Հակառակ անոր, մենք մեր պատրաստակամութիւնը յայտնեցինք, կամաւորներ համախմբելու եւ դնելու բանակին հրամանատարութեան տակ եւ զանոնք տրամադրելու Հայոց բանակին պատերազմական որեւէ պարագայի։ Եւ այդ էր որ պատահեցաւ վերջին պատերազմի ընթացքին: Կամաւոր տղաքը, որոնք պատրաստ իրավիճակի մէջ էին, երբ պահը հասաւ, անմիջապէս մեկնեցան դիրքեր։
Այսօր եւս նոյն ձեւով այդ տղաքը կը պատրաստուին եւ պիտի պատրաստուին։ Այս հայեցակարգը ոչ միայն Դաշնակցութեան, այլ ողջ մեր հասարակութեան ճիգը պէտք է ըլլայ, որպէսզի ազգովին պատրաստ ըլլանք բոլոր դժուարութիւնները դիմագրաւելու՝ երբ պահը կը պարտադրէ այս մէկը։ Ազգ-բանակ կը նշանակէ, որ մենք ազգովին պատրաստ պիտի ըլլանք պատերազմական վիճակի։
Ռ.Ե.- Արցախի դէմ սանձազերծուած վերջին պատերազմին մենք կորսնցուցինք այնպիսի տարածքներ, որոնք երեսուն տարի շարունակ պահած էին Հայաստանի թիկունքը։ Օրակարգի վրայ կը բերուին անձնատուական այնպիսի փաստաթուղթեր, որոնք գոյութենական սպառնալիք են մեր հայրենիքին ու ժողովուրդին համար, իսկ այս բոլորը տեղի կ’ունենան առանց սպասելու խորհրդարանական ընտրութիւններուն։ Ինչպէ՞ս կ’արժեւորէք այս իրադարձութիւնները, իսկ այս բոլորին լոյսին տակ ՀՅԴ-ն ի՞նչ աշխատանք ունի տանելիք մինչեւ խորհրդարանական ընտրութիւններ։
Բ.Պ.- Իշխանութիւններու զիջողական այս ընթացքը նոր չէ, անշուշտ պատերազմէն առաջ ալ գոյութիւն ունէր, դժբախտաբար պատերազմը եկաւ հաստատելու, որ մեր պետականութիւնը չկրցաւ պաշտպանել երկիրը թէ՛ յարձակումէն, թէ ալ պատերազմի աւարտէն ետք տեղի ունեցող զարգացումներէն։ Այս իշխանութիւնները ցոյց տուին, որ անկարող են երկիրը ղեկավարելու, ցոյց տուին որ ծրագիր չունին, ընդհակառակն. միայն աւեր գործած են, հետեւաբար պէտք է իշխանութեան ղեկը յանձնեն նոր ուժերու։ Երբ պատերազմի աւարտը յայտարարուեցաւ եւ այդ չարափաստիկ համաձայնագիրը ստորագրուեցաւ, մենք յայտնեցինք, որ այս իշխանութիւնները անկարող են, հետեւաբար պէտք է երկրի ղեկը յանձնեն այլ ուժերու, որովհետեւ տեսիլք չունին, ծրագիր չունին։
Ճիշդ այդ պատճառով ալ փողոց իջանք, փորձեցինք մեր ժողովուրդին իրաւունքները պաշտպանել, ժողովուրդին ցոյց տալ որ ելք կայ, լուծում կայ, սակայն ոչ այս իշխանութիւններուն հետ։ Մենք մեր այս ցուցական շարժումներով յաջողեցանք ստիպել իշխանութիւնները, որ արտահերթ ընտրութիւններ կազմակերպեն։ Ի միջի այլոց արտակարգ ընտրութիւններ պիտի ըլլան, որովհետեւ իրավիճակը արտակարգ է, մենք մեծ տարածքներ կորսնցուցած ենք, ունինք հազարաւոր զոհեր, վիրաւորներ, եւ թշնամին ամէն վայրկեան կը սպառնայ մեր սահմանամերձ գիւղերուն։ Ներկայիս կը խօսուի գաղտնի փաստաթուղթերու մասին, որոնք գաղտնի ձեւով կը մշակուին, առանց հանրութեան իրազեկութեան, նպատակը Հայաստանի եւ Ատրպէյճանի սահմանազատումը ճշդելն է։ Այս բոլոր հարցերը մենք պիտի փորձենք ժողովրդային ճնշում բանեցնելով, ցոյցերով, մամուլով կասեցնել, որպէսզի իրազեկ դարձնենք ժողովուրդը, որ հրաժարեալ վարչապետ մը իրաւասութիւն չունի ստորագրելու որեւէ փաստաթուղթ։ փաստաթուղթ, որ մեր ապագայ իրաւունքները, մեր երկիրը վտանգի կ’ենթարկէ։
Ռ.Ե.- Խորհրդարանական ընտրութիւններուն Դաշնակցութիւնը կը մասնակցի «Հայաստան» դաշինքով։ Կարելի՞ է ներկայացնել այս դաշինքին մաս կազմող ուժերուն քաղաքական միացեալ յայտարարը։
Բ.Պ.- Հայաստանի Հանրապետական ընտրութիւններուն Դաշնակցութիւնը միշտ մասնակցած է առանձին: Մենք նախընտրած ենք մեր դիմագիծով ներկայանալ ընտրութիւններուն, սակայն այս ընտրութիւնները արտակարգ ընտրութիւններ են: Հայաստանի մէջ գոյութիւն ունին երկու ճամբարներ՝ ճամբար մը, որ կը ղեկավարէ ներկայ իշխանութիւնը, որուն համար Հայաստանի Հանրապետութեան գոյութիւնը ինքնանպատակ է, եւ մենք տկար ըլլալով, առանձին ըլլալով պէտք է զիջինք մեր տարածքները եւ պատմական իրաւունքները, որպէսզի կարենանք լեզու գտնել մեր դրացիներուն հետ, խաղաղութիւն հաստատել եւ ապրիլ այս միջավայրին մէջ։
Կայ նաեւ միւս ճամբարը (որուն հաւատացողներէն եղած ենք մինչեւ այսօր), որ կ’ըսէ, թէ մենք կարողականութիւն ունինք զարգանալու առանց զիջելու մեր տարածքային, պատմական իրաւունքները։ Այս մէկը փաստուած է անցեալին։ Մենք երեսուն տարի զարգացած ենք առանց զիջելու, երեսուն տարուան ընթացքին կրցանք Հայաստանի Հանրապետութեան արտաքին քաղաքականութեան մէջ մտցնել Հայոց Ցեղասպանութեան ճանաչման հետապնդումը եւ շատ մը երկիրներ, Հայաստանի Հանրապետութեան արտաքին քաղաքականութեան ի տես, ընդունեցին Հայոց Ցեղասպանութիւնը։ Ցեղասպանութեան ճանաչումը եւ հետեւանքներու սրբագրումը կարեւոր են կանխելու ապագայ ցեղասպանութիւնները, մենք վերջին պատերազմին տեսանք, թէ հայութիւնը այս տարածաշրջանին մէջ ցեղասպանութեան մնայուն սպառնալիքի տակ է, հետեւաբար շատ կարեւոր է որ մեր դրացիները ճանչնան ցեղասպանութիւնը եւ հատուցեն, սրբագրեն անոր հետեւանքները։
Այս ճամբարին մասին խօսելով աւելցնեմ, որ այսօր կայ նաեւ մտածողութիւն մը, որուն ռահվիրաներէն կարելի է սեպել Դաշնակցութիւնը, որ կը ձգտի ձեռքբերել մեր պատմական տարածքային իրաւունքները։
Այս երկու տարբեր ճամբարներուն մաս կազմող ուժերը պիտի մասնակցին Յունիսի ընտրութիւններուն։ Հետեւաբար Դաշնակցութեան համար կարեւոր չէ, թէ եկող խորհրդարանին մէջ Դաշնակցութիւնը քանի՞ աթոռ կամ մանդատ կ’ունենայ, այլ կարեւորը այս փուլին պարտութեան մատնելն է այն մտածողութիւնը, որ կ’ըսէ, թէ Հայաստան պէտք է զիջի, որպէսզի խաղաղ ապրի։ Մենք կ’ըսենք, որ փաստը ցոյց տուաւ որ ձեր զիջումներով միայն պատերազմ բերիք: Մենք կրնանք պատերազմը կանխել եւ խաղաղութիւն պարտադրել մեր թշնամիին, եթէ մեր գիտութեամբ, մեր բանակով, մեր յառաջդիմութեամբ կարենանք ուժերու հաւասարակշռութիւն ապահովել մեր տարածաշրջանին մէջ, որովհետեւ եթէ այդ ուժերու հաւասարակշռութիւնը խախտի ի նպաստ մեր թըշնամիին, ան պիտի շարունակէ յարձակիլ։ Ի մտի ունեցէք, որ համաթուրանական ծրագիրը հարիւրամեակէ մը ի վեր կը բանի եւ պիտի բանի եւ այդ ծրագրին հիմնական խոչընդոտը Հայաստանն է, Սիւնիքն է, Զանգեզուրն է: Ուստի, եթէ մենք կորսնցուցինք զանոնք, ոչ մէկ արժէք պիտի ներկայացնենք, ո՛չ տարածաշրջանին մէջ, ոչ ալ համաշխարհային ընտանիքին մէջ։ Հայաստանի արժէքը այն է, որ ան կը գտնուի խաչմերուկի վրայ եւ այդ խաչմերուկը հիւսիս-հարաւ, արեւելք-արեւմուտք իրարու կապողն է։ Այդ խաչմերուկը ռազմավարական նշանակութիւն ունի թէ՛ փոխադրամիջոցներու իմաստով, թէ՛ ջերմուժի փոխանակման իմաստով եւ թէ քաղաքական իմաստով։ Ուստի մենք պէտք չէ անոր դերակատարութիւնը ձրիօրէն մսխենք: Մենք պէտք է տէրը ըլլանք այդ կարելիութեան եւ այնպէս մը բանակցինք, որ այդ կարելիութեան դիմաց պատկառանք պարտադրենք մեր շրջապատին, որպէսզի յարգելով մեզի հետ գործակցին ո՛չ թէ ուժի դիրքերէ, այլ՝ շահերու դիրքերէ։ Ուստի շատ կարեւոր է, որ այս ընտրութիւններուն մենք պարտութեան մատնենք միւս ճամբարը, նիկոլական մտածողութիւնը, նիկոլիզմը։ Այս մտածողութիւնը կրնայ գոյատեւել նոյնիսկ Նիկոլի պարտութենէն վերջ, որովհետեւ սա նորութիւն չէ, Լեւոն Տէր Պետրոսեանը՝ Հայաստանի առաջին նախագահը, նոյնպիսի մտածում ունէր։ Վերջերս ալ արտայայտուեցաւ ըսելով, որ մեր անզիջողականութիւնն է, որ մեզ հոս հասցուց, իսկ Դաշնակցութիւնը կ’ըսէ՝ մեր անզիջողականութիւնն է, որ երեսուն տարի պարտադրեց խաղաղութիւն եւ մենք կրցանք մեր երկիրը շենցնել, զարգացնել, բայց մեր զիջողականութիւնն է, որ մեզ տկար դիրքերու վրայ դրաւ եւ առիթ տուաւ, որ թշնամին մեզ ոտնակոխէ։
Այս ընտրութիւնները բեւեռացած մթնոլորտի մէջ տեղի պիտի ունենան, մեզի համար կարեւոր չէ մեր աթոռներուն թիւը, կարեւորը պարտութեան մատնելն է միւս մտածողութիւնը։ Դաշինքը, որ կազմեցինք այս մտածողութեան տէր ուժերու հետ է։ Անոր մաս կազմեն «Վերածնուող Հայաստան» կուսակցութիւնը, որ Սիւնիքի մէջ հիմնադրուած է եւ ընդհանրապէս սիւնեցիներէ կը բաղկանայ: Սիւնիքը այսօր հիմնական առանցքը կը կազմէ Հայաստանի շուրջ եղած այս տագնապին: Դաշինքին մաս կը կազմէ նախկին նախագահ Ռոպերթ Քոչարեանը, որ իր նախագահութեան ընթացքին փորձառութեամբ երկիրը շէնցուցած ու զարգացուցած է միջոցները: Ան բազում կարելիութիւններ ունեցող պետական այր է, որ կը բաժնէ մեր տեսակէտները՝ առանց զիջելու Հայաստանի զարգացման տեսակէտը: Ան լաւ յարաբերութիւններ ունի մեր ռազմավարական դաշնակից Ռուսիոյ հետ, կառավարման լաւ փորձառութիւն ունի: Այս պատճառներով մենք դաշինք կազմեցինք այս երկու ուժերուն հետ: Այս ընտրութիւններուն կը ներկայանանք միացեալ ցուցակով, այդ ցուցակին մէջ իւրաքանչիւր տասը անուան չորսը դաշնակցական մեր ընկերները պիտի ըլլան, միասնաբար է որ պիտի փորձենք իշխանութիւն ձեւաւորել եթէ յաջողինք, եւ յուսամ որ կը յաջողինք: Այս ձեւով մենք պիտի կարենանք պարտութեան մատնել այն մտածողութիւնը, որ քիչ առաջ կը շեշտէի, որ պարտուողական է, որ զիջողական է, որ չի հաւատար հայու ներուժին, չի հաւատար հայու կարողականութեան, չի հաւատար Սփիւռքի օժանդակութեան, չի հաւատար Արցախի յամառութեան, չի հաւատար այս ամբողջ կարելիութիւններուն եւ կը դիմէ շատ աժան, շատ դիւրին միջոցներու՝ պարզապէս զիջումներ կատարելով: Պատմութիւնը ցոյց կու տայ, որ իւրաքանչիւր զիջումի պարագային, յաւելեալ պահանջներ կը դրուին մեր դիմաց: Հիմնականին մէջ այս ընտրութիւններուն մենք պիտի մասնակցինք այս ձեւաչափով, այս անգամ առաջին անգամն է, որ մենք դաշինքով կը մասնակցինք: Յոյսով եմ որ յաղթական դուրս կու գանք:
Ռ.Ե.- Իսկ որո՞նք են այս դաշինքին այլ ուժերու հետ գործակցութեան կարելիութիւնները:
Բ.Պ.- Մամլոյ ասուլիսի մը ընթացքին արդէն յայտնեցինք, որ դաշինքը «Հայաստան» կը կոչուի եւ պէտք է մեր սփիւռքի կառոյցները յայտարարեն, որ սփիւռքը «Հայաստան» դաշինքին հետ է: Սա անշուշտ երկու իմաստ ունի, թէ՛ դաշինքին հետ ըլլալ եւ թէ Հայաստանի շահերուն կողքին ըլլալ: Ուրեմն այս ընտրութիւններուն սեմին բացառուած է որեւէ գործակցութիւն այն ուժերուն հետ, որոնք այս իշխանութեան հետ են, որովհետեւ քաղաքականապէս տարբեր ճամբարներու մէջ կը գտնուինք եւ անկարելի է համատեղել իրարամերժ մօտեցումներ: Եթէ մենք իշխանութեան գանք, ազգային անվտանգութեան նոր հայեցակարգ պիտի մշակենք եւ այդ հայեցակարգը պէտք է ըլլայ այնպիսին, որ ընդունելի համարուի մեր ազգին կողմէ եւ անշեղօրէն գործադրելի ըլլայ: Հետեւաբար, որեւէ քաղաքական ուժ, որ կը հաւատայ այն հայեցակարգին, որ կը թելադրէ Հայաստանը զարգացնել առանց զիջումներ կատարելու, մենք պատրաստ ենք անոր հետ գործակցելու: Ի միջի այլոց ըսեմ, որ «Հայաստան» դաշինքը փորձեց ընտրութիւններուն մասնակցող քաղաքական ուժերէն խոստում առնել, որ կը բացառեն գործակցութիւնը այս դաւաճան իշխանութիւններուն հետ: Պէտք է ըսել, որ «Պատիւ Ունեմ» դաշինքը, որ բաղկացած է Արթուր Վանեցեանէ եւ Հանրապետական Կուսակցութենէ, յայտարարութեամբ մը բացառեց գործակցութիւնը այս իշխանութիւններուն հետ, այլ ուժեր եւս բացառեցին այդ մէկը, բայց կան տակաւին ուժեր, որոնք չեն արտայայտուած կամ չեն բացառած այդ գործակցութիւնը: Այս է իրավիճակը: Մենք կը նախատեսենք, որ խորհրդարան կը հասնին այն ուժերը, որոնք կը բացառեն այս իշխանութեան հետ գործակցութիւնը:
Ռ.Ե.- Ընկե՛ր Բենիամին, այսօր Հայաստանի Հանրապետութեան իրավիճակը կը պարզէ այնպիսի քաոս մը, ուր ոտնահարուած են սահմանադրական կարգն ու կանոնը, Արցախեան պատերազմի ահաւոր արդիւնքները ճնշող են: Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութեան դիտանկիւնէն որո՞նք են յետ ընտրութեան Հայաստանի Հանրապետութեան իշխանութիւններու առաջնահերթ պարտաւորութիւնները:
Բ.Պ.- Ամէնէն կարեւոր քայլը, որ յետընտրութիւններուն պիտի կարենանք առնել, պարտուածի հոգեվիճակը շրջելն է: Դժբախտաբար այսօր շատ ծանր հարուած ստացած ենք, եւ մեր հասարակութիւնը կը գտնուի այնպիսի հոգեվիճակի մը մէջ, որ տակաւին ինքզինք չէ գտած: Անշուշտ դժուար է համակերպիլ այս իրավիճակին հետ, սակայն մենք շատ աւելի ծանր օրեր տեսած ժողովուրդ ենք, պէտք է յիշել 90-ական թուականներու սկիզբը, երբ տակաւին բանակ չկար, Արցախի հետ ցամաքային ճամբայ չկար, այսօրուան Հայաստանի զէնքերը չկային, թշնամին շատ աւելի ծանր զէնքեր ունէր, քան մեր կամաւորները, սակայն մենք կրցանք կերտել բանակ, յաջողիլ եւ ազատագրել հսկայ տարածքներ: Սա կը պարտինք մեր ժողովուրդի մարտունակութեան, հաւատքին, կազմակերպուածութեան: Այսօր եւս պէտք է հաւատանք ապագային, հաւատանք, որ մենք կրնանք մեր իրաւունքներուն վերատիրանալ: Սա շատ կարեւոր է, որպէսզի պարտուածի հոգեվիճակը յաղթահարենք։ Անշուշտ բոլորս կը ձգտինք խաղաղութեան, որեւէ մէկը չի փափաքիր պատերազմ հրահրել, բայց խաղաղութիւն ապահովելու համար պէտք է պատրաստ ըլլանք պատերազմին, ամենահիմնական հարցը այս է: Պէտք է պատրաստ ըլլանք պատերազմին, որպէսզի կարենանք խաղաղութիւն պարտադրել: Խաղաղութիւնը կը պարտադրուի, ոչ թէ համաձայնագիրներով կ՛առնուի: Մեզի համար կարեւոր է, որ ապագայ Հայաստանի մէջ մեր պատմական եւ տարածքային իրաւունքներու հարցը հունի մէջ դրուի եւ մենք բանակցութիւններով, համաձայնութիւններով, մեր դաշնակիցներու միջոցով, մեր ճիգերով կարենանք տիրանալ մեր կորսնցուցած իրաւունքներուն: Կարեւոր է դրացիներուն հետ լաւ յարաբերութիւններ մշակելը: Վրաստանի պարագային, օրինակ, մենք կարեւոր կը նկատենք Վրաստանի դերը այդ իմաստով, որովհետեւ ան տարանցիկ ճամբայ ունի դէպի Ռուսիա, դէպի մեր ռազմավարական դաշնակիցը: Կարեւոր կը նկատենք Իրանի հետ մեր յարաբերութիւնները: Իրանը մեր լաւ գործընկերն է թէ՛ տնտեսական, թէ՛ ջերմուժի եւ ճանապարհային միասնական։ ծրագիրներու առումով։ Եթէ հիւսիս-հարաւ ճանապարհը պիտի կառուցուի, Իրանի օժանդակութեամբ պիտի ըլլայ: Մենք կը հաւատանք, որ իշխանութեան գալով կրնանք այս յարաբերութիւնները զարգացնել, մեր ռազմավարական դաշնակից Ռուսիոյ հետ յարաբերութիւնները խորացնել փոխվստահութեան, ոչ թէ ենթակայութեան մթնոլորտի մէջ, ինչպէս որ է այսօր դժբախտաբար: Այս իշխանութիւնները երկուքուկէս-երեք տարի շարունակ անտեսեցին մեր ռազմավարական դաշնակիցին հետ յարաբերութիւնները եւ այսօր պատերազմի աւարտին, անոնք ստիպուած մեր ռազմավարական դաշնակիցին ենթակայութեան տակ կը գտնուին, ոչ թէ հաւասար յարաբերութիւններու մէջ: Մեզի համար կարեւոր է անմիջապէս ապահովել գերիներու վերադարձը: Գերիներու վերադարձի ձգձգումը եւս այսօրուան իշխանութիւններու ապիկարութեան արդիւնք է: Երբ հրադադարի պայմանագրութիգնը ստորագրուեցաւ, այդտեղ պայման դրուած էր, որ բոլոր գերիները բոլորի դէմ փոխանակուին։ Հայկական կողմը, ցաւօք, իր բոլոր վերցուցած գերիները վերադարձուց առանց դիմացը ստանալու բոլոր գերեվարուած հայորդիները: Այսօր, պետական շրջանականերու մէջ յստակ չէ անգան թիւը մեր գերեվարուած տղոց: Ուստի միջազգային հասարակութեան ճնշումներով, մեր ռազմակավարական ճնշումներով պէտք է կարենանք վերադարձնել մեր բոլոր գերիները, պէտք է կարենանք այդ պատերազմին հետեւանքով հաշմանդամ դարձած մեր բոլոր զինուորական ծառայողներուն ընկերային օժանդակութիւն եւ աշխատանք ապահովել: Մենք պէտք է կարենանք նաեւ նահատակներու ընտանիքներուն ընկերային-տնտեսական օժանդակութիւն ապահովել, եւ իրենց երեխաներուն ապագան լաւ հունի մէջ դնել: Այս բոլորին կողքին, հարկ է նկատի ունենալ նաեւ, որ Հայաստան տարածաշրջանին մէջ տարանցիկ երկիր է: Ի վերջոյ ամբողջ պայքարը տեղի կ՛ունենայ այդ տարանցիկութիւնը մեր ձեռքէն խլելու համար: Եթէ թուրանական ծրագիրը յաջողի, այսինքն արեւելք-արեւմուտք գիծը բացուի, Սիւնիքը կորսնցնենք, այդ պարագային այդ տարանցիկութեան արժէքը կը կորսնցնենք: Վստահ եղէք, որ այս ընտրութիւններէն ետք եթէ ձեւաւորուի նոր իշխանութիւն, որուն մաս պիտի կազմենք նաեւ մենք, օր ու գիշեր պիտի աշխատինք, որպէսզի այս դժուար պայմաններէն դուրս գանք: Իրականութեան մէջ ժողովուրդը տնտեսական ճգնաժամէն, շրջափակումէն, քաղաքական մեկուսացումէն, պարտուողականութենէն դուրս բերելու, համերաշխութիւն տարածելու, մեր հասարակութեան մէջէն ատելութիւնը վերացնելու համար մեծ ներուժի կարիք կայ: Աւելին ըսեմ՝ մենք հայհոյանքներով, լուտանքներով իրարու դիմող ժողովուրդ չենք: Մենք արժէքներ ունեցող, արժանիքներու հաւատացող, հաւատք ունեցող ժողովուրդ ենք։ Սակայն, դժբախտաբար, այս երկուքուկէս տարուան ընթացքին այս իշխանութիւնները ամէն ինչ ըրին մեզ բարոյական ոչնչութեան առաջնորդելու, մեր հասարակութեան մէջ արատաւոր երեւոյթներ սերմանելու, մարդոց ամենավատ տեսակը մէջտեղ հանելու համար: Դժբախտաբար այս եղաւ իրենց մօտեցումը, որուն շրջանցումը ժամանակի կը կարօտի՝ վերադարձնելու հայ ժողովուրդը իր երբեմնի արժանիքներուն, իր պատմական արժէքներուն, իր հերոսներուն, իր եկեղեցիին, իր լեզուին, իր մշակոյթին, իր քաղաքականութեան, իր հայրեասիրութեան, իր Հայաստան-Արցախ-Սփիւռք մէկութեան: Այս բոլոր երեւոյթները մեր առջեւ պիտի ծառանան: Մենք օր ու գիշեր պիտի աշխատինք, որպէսզի վերադարձնենք այս արժէքներն ու ժողովուրդի պայքարունակ ոգին: