Իրենց յատուկ ճարպիկութեամբ Ատրպէյճանն ու Թուրքիան Արցախի դէմ 44-օրեայ պատերազմը, ինչպէս եւ դրան հետեւած Հայաստանի ու Արցախի դէմ կոշտ ճնշումները Արեւմուտքում ներկայացնում են որպէս Ռուսաստանին հարուածելու եւ Անդրկովկասից դուրս մղելու ծրագիր: Ի հարկէ ե՛ւ թուրք-ատրպէյճանական զոյգը, ե՛ւ Արեւմուտքը հրաշալի հասկանում են, որ տարածաշրջանի իրենց դաշնակիցները հետապնդում են փանթուրանիզմի դարաւոր երազանքը, եւ որ Ռուսաստանի առջեւ Անդրկովկասի դռները փակելու, այստեղ ռազմաքաղաքական գերիշխանութիւն հաստատելու դերակատարը դարձեալ իրենք չեն լինելու, այլ՝ Թուրքիան եւ Ատրպէյճանը, սակայն այսօր առաջնային գերխնդիրը կոշտ պայքարն է՝ սահմանափակելու Ռուսաստանի ազդեցութեան գօտին:

Ելնելով այս իրողութիւններից՝ ի՞նչ պէտք էր աներ եւ ի՞նչ է անում Հայաստանի ղեկավարութիւնը: Հայաստանի իշխանութիւնը բացայայտօրէն  որդեգրել է հակառուսական գործելակերպ եւ համախոհ է նրանց հետ, որոնք այսօր ջանում են կլանել Արցախը եւ Հայաստանին զրկել ինքնիշխանութեան ու հզօրանալու հեռանկարից: Այսինքն Արեւմուտքի ծրագրերին համապատասխան՝ Ատրպէյճանի ու Թուրքիոյ որդեգրած քաղաքականութիւնը նրանց փոխարէն յաջողութեամբ իրականացնում է Հայաստանի  քաղաքականապէս անգրագէտ, իսկ աւելի ստոյգ՝ արտաքին կաշկանդումների ենթակայ իշխանութիւնը: Ատրպէյճանի ու Թուրքիոյ ցանկութիւնն այն է, որ Ռուսաստանը միջնորդ չլինի հայ-ատրպէյճանական բանակցութիւններում:

Հայաստանը կատարում է նրանց ցանկութիւնը՝ մերժելով ռուսական միջնորդութիւնը եւ գործընթացն աստիճանաբար հասցնելով այն կէտին, որ առհասարակ միջնորդներ չլինեն իրենց եւ թշնամի հարեւանների հետ շփումների ժամանակ: Ատրպէյճանը շրջափակելով Արցախն ու անընդհատ ճնշումներ գործադրելով թե՛ Արցախի եւ թէ՛ Հայաստանի վրայ, ըստ էութեան, փորձում է շահերի այս եռանկիւնուց դուրս բերել  իր նպատակներին խոչընդոտող Ռուսաստանին, սակայն առերեւոյթ  շարունակում է բարեկամական ժեսթեր անել նրան՝ խաղարկելով տնտեսական եւ այլ գործօններ:

Իսկ Հայաստանի իշխանութիւնը, ըստ էութեան, շրջանցում է Ատրպէյճանի հակահայկական ու հակառուսական յարձակողապաշտ քաղաքականութիւնը եւ եռակողմ յարաբերութիւնների մէջ թիրախ է դարձնում Ռուսաստանին՝ մեղադրելով պարտաւորութիւնները չկատարելու մէջ: Յայտնւում ենք մի իրավիճակում, երբ Արցախի հայկականութիւնն երաշխաւորող Ռուսաստանի հետ բազմաթիւ թելերով շաղկապուած լինելով՝ Հայաստանը ուղղւում է դէպի հակադիր ճամբար, իսկ Ռուսաստանի աշխարհաքաղաքական շահերը վիճարկող, Ուքրանիային ռազմական զանազան օժանդակութիւններ տրամադրող, միջազգային կազմակերպութիւններում  ընդդէմ Ռուսաստանի քուէարկող Ատրպէյճանը իբր թէ արեւմտեան միջամտութեանը ընդդիմացող նոյն ճամբարում է Ռուսաստանի հետ, ինչն այս ճակատագրական պահին խիստ կարեւոր է վերջինիս համար: Հայաստանի իշխանութիւնները հրաժարուելով Արցախի շահերը պաշտպանելուց եւ Հայաստանի անվտանգութեան ապահովման պարտականութիւններից՝ խիստ հետեւողական են այդ շահերը չպաշտպանելու մէջ Ռուսաստանին մեղադրելու հարցում:

Նրանց բուն նպատակը հայ ժողովրդի մէջ հակառուսական տրամադրութիւնների բորբոքումն է, ժողովրդին համոզելը, որ Արեւմուտքից պարտուող, Հայաստանի նկատմամբ պարտականութիւնները չկատարող Ռուսաստանի հետ հեռահար հաշուարկներ անելն անիմաստ է, եւ այլ ելք չկայ՝ բացի արեւմտեան այլընտրանքից, իսկ աւելի ստոյգ՝ Արեւմուտքին այստեղ ներկայացնող թուրք-ատրպէյճանական գերիշխանութիւնից: Արցախի շրջափակման դէմ ոչինչ չնախաձեռնող իշխանութիւնը վաղը միջանցքի  պատրուակով տարածք է զիջելու իր թշնամիներին՝ այն ներկայացնելով որպէս արցախցիների փրկութեան միակ միջոց, Հայաստանից եւս տարածքներ է զիջելու Ատրպէյճանին՝ ներկայացնելով որպէս մնացածը փրկելու եւ տարածաշրջանում խաղաղութիւն հաստատելու ելք:

Հայաստանի իշխանութիւնները զայրացած ու զարմացած բացագանչում են. «Դուք  ցանկանում էք, որ 3 միլիոնանոց Հայաստանը հակադրուի՞ 100 միլիոնանոց  թուրք-ատրպէյճանցիներին՝ լռելով այն հարցում, թէ իրենց ոխերիմ հարեւանների ցանկութիւնները չբաւարարելու դէպքում որքան է զիջելու Հայաստանը՝ հաշուի առնելով նաեւ այն հանգամանքը, որ երեք երկրների բնակչութեան թուային համեմատութիւնը յօգուտ մեզ չի փոխուելու»:

Երբ պատերազմող երկիրը ղեկավարում են դասալիքները, տրամաբանական է այն, ինչ տեղի է ունենում Հայաստանում: Նիկոլ Փաշինեանի խմբակը իշխանութեան է եկել արդէն իսկ Հայաստանի թշնամիներից  հոգեբանօրէն պարտուած: Դրանով էին նաեւ պայմանաւորուած ի սկզբանէ նրանց հնչեցրած անհեթեթ յայտարարութիւնները՝ արցախեան պատերազմում անիմաստ զոհերի, թշնամի երկրի կիրթ ղեկավարի, այդ ղեկավարի կնոջ հետ մուղամ լսելու, ռազմահայրենասիրական դաստիարակութեան հիմնադրոյթները դպրոցներից հանելու, ազգային կրթական չափորոշիչներից հրաժարուելու եւ նման այլ բաների մասին:

Հայաստանի չորրորդ իշխանութեան անցած ճանապարհը կրկնում է առաջին իշխանութեան անցած ուղին: Արցախեան պայքարից հրաժարուելու, ամէն գնով խաղաղութեան հասնելու, աշխարհաքաղաքական բեւեռից բեւեռ ցատկոտելու ճիգերն ի վերջոյ կանգնեցրին նրանց ու նաեւ մեր երկիրը աշխարհաքաղաքական փակուղու առջեւ: Արցախեան շարժման առաջնորդ, Հայաստանի առաջին նախագահի բազմաթիւ յօդուածներում ուրուագծւում էր աշխարհաքաղաքական պատկերը, նրա նախանշած հեռանկարը բոլոր դէպքերում փակուղի էր տանում, եթէ Հայաստանն ամէն գնով չստորագրէր խաղաղութեան պայմանագիր: Մարդիկ, որոնք իրենց էութեամբ ու համոզմունքներով  չեն հաւատացել հզօր, անկախ Հայաստանի հեռանկարին, կաշուից դուրս են եկել եւ դուրս են գալիս Հայաստանի ճակատագիրը տնօրինելու համար:

ՀՀ առաջին նախագահի հետ տեղի ունեցածի պէս, նրա հոգեզաւակի համար եւս խուսանաւելու դաշտն աստիճանաբար նեղանում է: Պարզուեց, որ Ռուսաստանը ոչ միայն չի կործանւում, այլեւ չի պատրաստւում լքել տարածաշրջանը, որի նկատմամբ նրա ճնշումը առաջիկայում ամենայն հաւանականութեամբ մեծանալու է:

Հայաստանին ու Արցախին անցած դարի 90-ականների վերջին  աշխարհաքաղաքական փակուղուց դուրս բերեց իշխանափոխութիւնը:

Հայաստանի իշխանութիւնը, որը բազմաթիւ անօրինականութիւններ ու յանցանքներ է գործել իր երկրի ու ժողովրդի նկատմամբ, սարսափում է իշխանափոխութեան մտքից: Չունենալով սկզբունք եւ հայրենասիրութեան զգացում՝ նա պատրաստ է լինելու, ըստ նժարի ծանրութեան, ցանկացած զիջումների արտաքին ուժերին: Կը փրկի կաշին, թէ այն կը չորանայ ոսկորների վրայ, ինչպէս պատահեց մէկ այլ օգտագործուած ու դէն նետուածի՝ Սահակաշվիլու հետ, մեզ համար ոչ մի կարեւորութիւն չունի: Գերխնդիրը Արցախ-Հայաստանն է ու նրա փրկութիւնը:

Յ. Գ.- Փետրուար 16-19 Նիկոլ Փաշինեանը մասնակցեց Միւնիխի խաղաղութեան համաժողովին, որի ընթացքում տեղի ունեցաւ նաեւ բաց քննարկում-բանավէճ Հայաստանի եւ Ատրպէյճանի առաջնորդների միջեւ: Համաժողովի խորապատկերին ակնյայտօրէն դրսեւորուեց Հայաստանի ղեկավարի քաղաքական խեղճութիւնը, նրա անկարողութիւնը, իսկ գուցէ եւ ցանկութեան բացակայութիւնը՝ պաշտպանելու Հայաստանի ու Արցախի շահերը:

Երբ Ատրպէյճանի ղեկավարը հայկական կողմին մեղադրում է Ատրպէյճանի տարածքների բռնագրաւման, ռազմական այլ յանցագործութիւնների մէջ, իսկ Հայաստանի առաջնորդը չի  կարողանում, վախենում է, կամ միտումնաւոր չի խօսում Ատրպէյճանի սանձազերծած պատերազմի, բազմազան յանցագործութիւնների եւ շարունակուող շրջափակման մասին, այլեւս  միեւնոյն է, թէ որո՛նք են դրա դրդապապատճառները:

Երբ սրան գումարւում է նաեւ Թուրքիոյ արտգործնախարարի կողմից, արդէն այդ երկրի տարածքում, Հայաստանի արտգործնախարարին ներկայացուող ակնյայտ պահանջները, մասնաւորապէս՝ Թուրքիոյ հետ յարաբերութիւններ հաստատելու համար Ատրպէյճանի ներկայացրած պահանջների բաւարարման մասին, կասկած չի մնում, թէ Հայաստանի դրածոյ իշխանութիւնը ի՛նչ ծրագիր է իրականացնում եւ դէպի ո՛ւր է առաջնորդում հայ ժողովրդին:

Հայաստանի վերջի բեկորները թուրք-ատրպէյճանական նոր ստրկութեանը ենթարկելու նպատակը հնարաւոր է ձախողել միայն ազգադաւ իշխանութեան դէմ համաժողովրդական պայքարի ճանապարհով: Իշխանափոխութեան ձգձգումը  կարող է անիմաստ դարձնել դրա անհրաժեշտութիւնը: