Յակոբ Քիլէճեան- Բարեբախատաբար երբ պսակաձեւ ժահրի համաճարակին պատճառով դպրոցները ընդհատուեցան, մենք գոնէ իններորդ եւ տասներկրորդ կարգերու ծրագիրները ամբողջացուցած էինք: Առկախ մնացած էին միայն անոնց փորձ քննութիւնները, զորս չկարողացանք ամբողջացնել, սակայն մենք առցանց մեր հարցարանները ղրկեցինք աշակերտներուն, որոնք ալ իրենց կարգին մեր միջոցով կապ հաստատեցին ուսուցիչներուն հետ եւ իրենց հարցումները ուղղեցին ուսուցիչներուն:

Կրթական Նախարարութիւնը իր կայքէջին  եւ պատկերասփիւռի կայանին միջոցով սփռեց իններորդ եւ տասներկրորդ կարգի դասերը եւ ամբողջացուց այն բացթողումները, որոնք մնացած էին ծրագրին մէջ համաճարակին հետեւանքով: Նախարարութիւնը դիմեց նաեւ այլ նախազգուշական քայլերու, որովհետեւ բոլոր դպրոցները չէին աւարտած կրթական ծրագիրը: Բոլոր այն դասերը, որոնք ըստ կրթական դասացոյցին պահանջուած էին 13 Մարտէն ետք, չեղեալ համարուեցան: Ասոր կողքին նաեւ չեղեալ համարուեցաւ վերաքննութիւնը, որ ընդհանրապէս կþըլլար բուն պետական քննութենէն մէկ ու կէս ամիս ետք, ուշացաւ ու երկարաձգուեցաւ բուն քննութիւններու թուականը ինչպէս նաեւ փոխուեցաւ յաջողութեան չափանիշը: Նախորդ տարիներուն եթէ աշակերտէն պահանջուած էր բոլոր նիւթերուն յաջողիլ, ստանալու համար պաքալորիայի վկայականը, այս տարի, սակայն, առիթ տրուեցաւ աշակերտին մէկ նիւթի ձախողելու, իսկ եթէ երկու նիւթի ձախողի՝ երկու նիւթերուն միջինին 25 առ հարիւրը ապահովուելու պարագային աշակերտը յաջողած կը համարուի:

Յ. Ք.- Մենք ընդհանրապէս Կրթութեան Նախարարութեան թելադրանքով կþառաջնորդուինք: Ըստ Կրթութեան Նախարարութեան յայտարարութեան, անցեալ ուսումնական տարեշրջանի բացթողումները յաջորդ տարեշրջանին պիտի լրացուին, հետեւաբար յառաջիկայ վերամուտին առաջին երկու շաբաթը պիտի տրամադրենք նախորդի բացթողումները լրացնելու: Մեր կարգին ուսուցիչներուն թելադրեցինք այս ուղղութեամբ աշխատանք տանիլ եւ պատրաստել ծրագիր մը, իսկ եթէ նախարարութիւնը ինք պատրաստէ ծրագիրը մենք անպայման  պիտի որդեգրենք զայն:

Յ. Ք.-  Յուսանք մինչեւ վերամուտ պսակաձեւ ժահրի համաճարակը կը նահանջէ: Այդ ուղղութեամբ մենք մեր դպրոցները հականեխեցինք, իսկ մնացեալ ընդհանուր պայմանները Կրթութեան Նախարարութիւնը ինք պիտի յայտարարէ, թէ ի՛նչ ձեւով պիտի ընթանայ դասաւանդութիւնը, մենք բոլոր պայմանները պիտի յարգենք եւ համապատասխան բոլոր քայլերը պիտի կիրարկենք, որովհետեւ մեզի համար առաջնահերթութիւնը մեր աշակերտներուն եւ ուսուցիչներուն առողջութիւնն է: Այս բոլոր պայմանները յարգելէ ետք, մենք պիտի փորձենք մեր դասաւանդութիւնը բնականոն ընթացքի մէջ մտցնել եւ պահել այդ ընթացքը:

Յ. Ք.- Այո՛, քննութիւններու աւարտին, այս տարուան ամավերջի հանդէսները պիտի կազմակերպենք, բացի, Աստուած մի՛ առասցէ, եթէ նոր պայմաններ յառաջանան, այն ատեն ստեղծուած պայմաններուն համաձայն նոր տնօրինումներ կը սահմանենք:

Յ. Ք.- Անշուշտ տնտեսական դժուարութիւնը առկայ է եւ մեր հիմնախնդիրներէն մէկն է, որովհետեւ առանց նիւթականի դժուար է դպրոցին գոյատեւումը: Բարեբախտաբար տակաւին կան կողմեր, որոնք կþօժանդակեն դպրոցին, սակայն այս օժանդակութիւնները բաւարար չեն, հետեւաբար պէտք է ճեմարանի մեծ ընտանիքը տեղաշարժի ենթարկել, որպէսզի բոլորն ալ իրենց լուման դնեն ճեմարանի գանձին մէջ եւ մենք կարենանք նոր սերունդներուն գիտութիւն ու կրթութիւն ջամբել: Ճիշդ է, պատերազմի տարիներուն մենք կրթաթոշակ չգանձեցինք, բացի խորհրդանշական մտից տուրքէն: Պէտք է հաստատել, որ մեզի համար սկզբունք է այն, որ հայ աշակերտը տնտեսական դժուարութեան պատճառով երբեք պիտի չզրկուի հայկական վարժարան յաճախելէ: Յաջորդ տարեշրջանին ալ նոյն դրութիւնը պիտի շարունակուի, որովհետեւ տնտեսական ճգնաժամը տակաւին առկայ է եւ թէ՛ մենք, թէ՛ ծնողները լուրջ տնտեսական դժուարութիւն կը դիմագրաւենք: Անշուշտ պիտի փորձենք նաեւ եկամուտի, նուիրատուութեան աղբիւրներ ապահովել՝ նուազագոյնը գանձելու մեր ծնողներէն: Բայց յոյով ենք, որ երբ ծնողներէն կրթաթոշակէն փոքր գումար մը պահանջենք, անոնք ալ յանձնառութիւնը պիտի ունենան մեզի ընդառաջելու: