Այդ ծանրագոյն շրջանում սակայն, հայ ժողովուրդը անտեսուած չէր, նրա կողքին էին ժամանակի յառաջադէմ մտաւորականները, հասարակական եւ քաղաքական գործիչները, Ֆրիտիոֆ Նանսէն, Հենրի Մորկընթաուը, Վալերի Պրիւսովը, Անատոլ Ֆրանսը, Ֆրանս Վերֆէլը եւ բազմաթիւ այլ պատուարժան անձինք, ովքեր իրենց ցասումն ու բողոքի ձայնը բարձրացրեցին առաւելագոյնս սատարելով Ցեղասպանութեան վերապրածներին:

Իւրաքանչիւր տարի Ապրիլի 24-ին մենք վերյիշում եւ մեր երախտիքի խօսքն ենք ուղղում բոլոր այն երկրներին, որոնց խորհրդարանները եւ ներկայացուցչական մարմինները պաշտօնապէս ճանաչել են Հայոց Ցեղասպանութիւնը: Այդ երկրների շարքում է նաեւ Սիրիայի Արաբական Հանրապետութիւնը, որի ժողովրդական ժողովը 2020 թուականի Փետրուարի 13-ին ընդունեց Հայոց Ցեղասպանութեան ճանաչման եւ դատապարտման բանաձեւը:

Սիրիայի հանդէպ ջերմ վերաբերմունքը միշտ պահպանուելու է, քանզի շնորհակալ հայ ժողովուրդը երբեք չի մոռանայ, որ բարեկամ Սիրիան առաջիններից էր, որ իր հիւրընկալ դռները բացեց Ցեղասպանութիւնից մազապուրծ հազարաւոր հայերի առջեւ: Վերստին անդրադառնալով Ցեղասպանութիւնը ծրագրած եւ իրագործած երիտթուրք ոճրագործներին ցաւօք պէտք է փաստեմ, որ նրանց մեծ հատուածը մնաց անպատիժ, սակայն առանցքային դերակատարներին վիճակուած չէր խուսափելու պատասխանատուութիւնից:

Եւրոպական մայրաքաղաքներում ծուարած այդ ճիւաղներին ոչնչացրեցին հայ ազգի փառապանծ զաւակները, ուստի մենք այսօր պարտաւոր ենք խոնարհուելով մեր մէկուկէս միլիոն ազգի զոհերի յիշատակի առաջ, յիշել նաեւ Սողոմոն Թէհլիրեանին, Արշաւիր Շիրակեանին, Արամ Երկանեանին, Միսաք Թորլաքեանին եւ Նեմեսիս գործողութեան գաղափարական մարտիկներին, Արմէն Գարոյին, Ահարոն Սաչագլեանին, Շահան Նաթալիին եւ Գրիգոր Մերճանովին:

Հայոց Ցեղասպանութեանն առնչուող պատմագիտական եւ փաստավաւերագրական նիւթերն այնքան շատ են եւ այնքան հիմնաւոր, որ ցանկացած բանական արարած կը դժուարանայ դրանք հերքող հակափաստագրեր ներկայացնել, մինչդեռ առ այսօր Թուրքիայի իշխանութիւնները շարունակում են Հայոց Ցեղասպանութեան ժխտողականութեան քաղաքականութիւնը հրաժարուելով ընդունել այն պարզ ճշմարտութիւնը, որ Հայոց Ցեղասպանութեան պաշտօնապէս ճանաչումը կարող է դառնալ սեփական պատմութեանն առերեսուելու եւ ցեղասպան պետութեան ամօթալի խարանից ազատուելու ողջունելի քայլը, իսկ քանի դեռ Թուրքիայի պաշտօնական եւ քաղաքական շրջանակները հաւատարիմ մնալով նախկինում որդեգրուած քաղաքականութեանը, հանդէս են գալիս բացայայտ հակակառուցողական դիրքերից անհրաժեշտ է համատեղել ջանքերը շօշափելի արդիւնքներ արձանագրելու համար:

Եզրափակելով խօսքս կը ցանկանայի յատուկ շեշտել, որ անուրանալի է Սփիւռքի դերը Հայոց Ցեղասպանութեան միջազգային ճանաչման գործում: Սփիւռքում հայ համայնքները, այդ թւում Հալէպի կուսակցական, կրթական եւ մշակութային հաստատութիւններն ու միութիւնները ծանրակշիռ աւանդ են ունեցել այդ գործընթացում, մշտապէս վայելելով մեր հոգեւոր առաջնորդների աջակցութիւնն ու օժանդակութիւնը:

Աներկբայ է, որ այդ հայրենանուէր առաքելութիւնը յետայսու շարունակուելու է նպաստելով հայրենիք-Սփիւռք կապերին եւ փոխառնչութիւնների ամրապնդմանը: Լիայոյս ենք, որ համատեղ ջանքերով եւ սերտ համագործակցութեամբ մենք նպաստելու ենք նաեւ Հայաստան-Արցախ-Սփիւռք եռամիասնութեան վերելքին եւ յառաջընթացին միասնաբար չէզոքացնելով բոլոր մարտահրաւէրներն ու սպառնալիքները: