Սուրիոյ հաւաքականութիւններու կառուցուածքին մէջ սուրիահայութիւնը կը ներկայանայ որպէս դիմացկուն բաղադրիչ, հիւսուած՝ հակամարտութիւններու, գաղթի եւ տնտեսական մարտահրաւէրներու բարդութիւններով: Նպատակասլաց եւ ճկուն կերպով դիմակայելու համար մեր մէջ ներխուժող քայքայիչ հոսանքները, սուրիահայոց վերակազմակերպումը ազդեցիկ կոչի նման կը հնչէ հայկական Սփիւռքի օրակարգին վրայ:
Արձագանգելով անցնող տարիներուն Սուրիոյ կրած տագնապին, հակամարտութիւններուն, զանգուածային գաղթին եւ տնտեսական անկումին, Սուրիոյ մէջ հայկական Սփիւռքը վերակազմաւորելու եւ աշխուժացնելու հրամայականը հանդէս կու գայ իբրեւ հրատապ կոչ: Վերափոխութիւնը պարզապէս պահանջք չէ. հապա՝ էութենական պարտադիր վերամշակման եւ վերակազմակերպման անհրաժեշտութիւն, որմով համայնքը պիտի ընթանայ դէպի նպատակասլաց եւ արդիւնաբեր փուլ:
Պատերազմի հետեւանքով ոչ միայն ընտանիքներ տեղահանուեցան, այլեւ փլուզումի մատնուեցաւ համայնքին բուն կառուցային եւ էութենական դրուածքը՝ իր հետ բերելով կրթութեան ճգնաժամային վիճակ, աշխատանքի հնարաւորութիւններու կրճատում եւ ընդհանուր անորոշութեան մթնոլորտ՝ կեանքի զանազան բնագաւառներու մէջ:
Հակառակ այս մարտահրաւէրներուն, Սփիւռքը կանչուած է վերամշակուելու եւ վերակազմակերպելու իր ընթացքը՝ նպատակ ունենալով ներքին վերաորակաւորումը: Եւ ասիկա կարելի պիտի ըլլայ նախ կարգաւորելով կրթութեան ոլորտը, վերիմաստաւորելով ներքին որակի բարելաւման խարիսխը, վերաշխուժացնելով հաւաքական ներուժի գործօնները եւ նորարարութեան մշակոյթը հաշտեցնելով Սփիւռքի բաղադրիչ մասերուն:
Վերամշակման այս գործընթացը ունենալու է առանցքային նշանակութիւն՝ իբրեւ երիտասարդ սերունդի հզօրացման ուղի, որպէսզի տեղւոյն կրթական եւ մասնագիտական ծրագիրները ոչ միայն զինեն մեր տղաքն ու աղջիկները գիտելիքներով, այլեւ խրախուսեն անոնց նախաձեռնելու ոգին, որպէսզի անոնք ծաւալեն յետ-պատերազմեան եւ յետ-գաղթի իրատես պահանջքներուն հետ համահունչ կեանք ու գործունէութիւն:
Բնականաբար վերեւ յիշուած մօտեցումէն անմասն չի մնար տնտեսական վերականգնումը, որ ինչ-որ տեղ կը դառնայ այս վերակազմակերպումին առանցքը: Հայկական Սփիւռքի մէջ վերակազմակերպումի փորձը, ռազմավարական առումով, պէտք է ունենայ շարունակական աճի եւ զարգացման հարթակ՝ յենելով տնտեսական հիմերու վրայ: Ատիկա կ’իրականանայ ձեռնարկատիրութեամբ, մնայուն ներդրումներով եւ համագործակցային մասնագիտական պատրաստութեամբ եւ աշխատանքային նիւթական նեցուկի համալրուած ծրագիրներու նախաձեռնութիւններով: Ինչ-որ տեղ՝ այս ամէնը զարկ կու տան երիտասարդներու մօտ տնտեսական վերակազմակերպման եւ ինքնահաստատման մեկնարկի ուղիին:
Այս առումով, համայնքին մէջ տարուող աշխատանքներուն մէջ եկեղեցական եւ ազգային առաջնորդութիւնը ստանձնելու է յանձնառութեան պատասխանատուութիւնը: Անիկա պէտք է խթանէ յառաջընթաց զարգացումները՝ ապահովելով համապատասխան գիտելիքներու փոխանակման հարթակներ ներկայ երիտասարդ սերունդին:
Մարտահրաւէրներու այս ալիքին մէջ ճկունութիւնը եւ տիրող պայմաններուն յարմարիլը ոչ միայն առաքինութիւններ են, այլեւ անփոխարինելի հմտութիւններ՝ աշխուժութիւն արձանագրող Սփիւռքի մը համար:
Հետեւաբար, Սուրիոյ մէջ հայկական Սփիւռքը որոշիչ դերակատարութիւն ունեցող պահու մը առջեւ կը գտնուի, որ կ’ենթադրէ ստոյգ վերամշակում իր ներքին կառոյցը բովանդակող բաղադրիչներուն մէջ։ Վերեւ յիշուած վերամշակումի եւ վերակազմակերպումի ռազմավարութիւնը ոչ միայն գոյատեւելու մասին է, այլ աւելի ուժեղ, աւելի դիմացկուն եւ պատրաստ ըլլալու մասին է՝ պատերազմի, գաղթի եւ տնտեսական անկումներու փորձութիւններուն դէմ: Ուսումնակրթական ամբողջական ծրագիրի, մասնագիտական, արհեստավարժական եւ տնտեսական նախաձեռնութիւններու միջոցով, ինչպէս նաեւ հայ լեզուի ու մշակոյթի հանդէպ փափաք, խանդավառութիւն եւ ծրագիր ունենալով, Սփիւռքը կրնայ ստեղծել ճամբայ մը, ուր մարտահրաւէրները կը դառնան աննախադէպ աճի եւ բարգաւաճման հանգրուաններ:
Որպէս սփիւռքահայեր, կեանքի սրնթաց իրականութիւններուն դէմ առաջնային կը համարենք մեր նորօրեայ պատմութեան ճակատագրական իրադարձութիւնները ու անոնց մէջ յառաջացած ելեւէջէներն ու կորութիւնները պէտք է տողերուն ընդմէջ ընթերցել, հասկնալ ու խոհեմաբար ընկալել, միշտ կառչած մնալով մեր հոգեւոր ժառանգութեան, քրիստոնէական անխախտ եւ անվիճելի հաւատքին, հայրենիքի նկատմամբ անվերապահ նուիրումին:
Պահը օրհասական է, իսկ Սփիւռքը իր հոգեւոր եւ ազգային ներուժով իբրեւ մէկ ամբողջութիւն՝ անխուսափելիօրէն ինքզինք պէտք է վերամշակէ եւ վերակազմակերպէ գալիք օրերու հեռատես ակնկալութեամբ:
Վեր. դոկտ. Յարութիւն Սելիմեան
Համայնքապետ Սուրիոյ Հայ Աւետարանական Համայնքին