Նախապէս անդրադարձ մը կատարած էինք սուրիահայ համայնքի վերակազմակերպման խիստ անհրաժեշտութեան, սկսելով միութիւններու եւ հաստատութիւններու մէջ նոր աշխատուժ պատրաստելու հրամայականէն։
Ինչո՞ւ յաճախ կը տառապինք աշխատանքի վարժութիւն ունեցող մարդուժի նուազումէն, յատկապէս տագնապներու շրջանին, եւ մենք մեզ կը գտնենք մէկէ աւելի մակարդակներու վրայ աշխատանքի փորձառութիւն ունեցող մարդուժի սակաւութեան կամ երբեմն չգոյութեան անել կացութեան դիմաց ու ստիպուած նուազագոյն կարելիութիւններով օժտուած անհատներ աշխատանքի կը հրաւիրենք՝ հարց մը լուծելու գոհունակութեամբ, միւս կողմէ, սակայն, այլ հարց մը յառաջացնելու մեծ հաւանականութեամբ, երբ յատկապէս ընտրուած անհատը չունի իր աշխատանքը անթերի կատարելու եւ զարգացնելու հիմնական տուեալները, այլ պարզապէս «բաց մը կը գոցէ»։
Գոյութիւն ունին մէկէ աւելի պատճառներ, սակայն այստեղ անդրադառնանք գէթ քանի մը հատին՝ զրոյցի, քննարկումի առաջարկներուն ընդառաջելու պատրաստակամութեամբ։
Մեր միութիւններուն թէ հաստատութիւններուն մէջ անհրաժեշտ կը գտնենք մուծել աշխատանքի փորձառութեան փոխանցումի ծրագրուած համակարգ, ռազմավարութիւն։ Շրջաններ կ’ըլլան, երբ մեր հաստատութիւնները բարեբախտութիւնը կ’ունենան օժտուած ըլլալու որակեալ մարդուժով, սակայն այդ մարդուժը իր գիտելիքներով եւ փորձառութեամբ նորը պատրաստելու աշխատանք չի տանիր յաճախ, աւելի ճիշդ, չկայ հաստատութեան կողմէ որդեգրուած այնպիսի ծրագրեալ համակարգ մը, ուր մասնագէտները իրենց յաջորդողները պատրաստելու աշխատանքին լծուին նաեւ։ Գնահատելի կը մնան անոնք, որոնք անձնական մղումով եւ հեռանկարային մտածողութեամբ օժտուած ըլլալով կը տանին այդ աշխատանքը, սակայն նման գործընթաց պատահականութեան, կամ մէկ-երկու օրինակելի պարագաներու վստահելով անհրաժեշտ արդիւնքին չի հասնիր։ Հարկ է միութեան կամ հաստատութեան ծրագիրին մէջ մուծել կազմակերպչական աշխատանքի այնպիսի դրոյթներ, որոնցմով ինքնաբերաբար կը պատրաստուին նորերը։ Դպրոցներու պարագային, օրինակ, կարելի է սկսիլ օգնական ուսուցիչներու, օգնական դաստիարակներու դրութեամբ։ Աշխատանքի այս ձեւը կը կիրարկուի շատ մը վարժարաններու մէջ, ուր ուսուցիչին հետ դասարան կը մտնէ օգնական ուսուցիչը, որոշ պարտաւորութիւններ ստանձնելով, ուսուցիչին բացակայութեան ինք կը փոխարինէ ուսուցիչը եւ այսպէս տարիներու ընթացքին կ’ունենայ աշխատանքի որոշ փորձառութիւն, իսկ վարժարանը կ’ունենայ պատրաստ ուժեր, որոնց կրնայ մէկէ աւելի աշխատանք վստահիլ, իսկ ուսուցիչի մը հրաժարման պարագային զինք փոխարինողը ապահովել բնականոն ընթացքով։
Սուրիոյ Կրթութեան Նախարարութիւնը այս տագնապին առաջքը մասամբ առնելու համար տարիներ առաջ յառաջացուցած էր կրթական ձեռնհասութեան միամեայ ուսումնառութեան առիթ։ Միամեայ այս ուսումը աւարտելով, համալսարանաւարտ մասնագէտը անմիջապէս կրնայ որեւէ վարժարան աշխատանքի ընդունուիլ, առանց ունենալու աշխատանքի փորձառութիւն, հիմնուելով իր մասնագիտութեան եւ կրթական ձեռնհասութեան վկայականին վրայ։
Անհրաժեշտ է նաեւ, որ ուսումնակրթական պատասխանատու մարմիններ աւելի մեծ կարեւորութիւն տան ուսուցիչներու պատրաստման եւ վերապատրաստման ծրագիրներուն։ Նման ծրագիրներ կը կազմակերպուին Հայաստանի կողմէ, սակայն մեր ուսուցիչները որքանո՞վ կը մասնակցին անոնց, մասնակցելէ ետք ի՞նչ ներդրում կը բերեն մեր վարժարաններուն, ինչպիսի՞ փոփոխութիւններ կ’առաջարկեն տնօրէնութեանց կամ պատասխանատու մարմիններուն, ինչպէ՞ս կեանքի կը կոչեն իրենց քաղած գիտելիքները։ Այս բոլորը քննելի օրակարգեր են, որոնք կրնան արդիւնաւէտ եզրայանգումներու առաջնորդել ուսումնակրթական պատասխանատու մարմինները՝ որդեգրելու ռազմավարութիւն մը այսպիսի դժուարութիւններ կանխելու եւ ներկայ ժամանակներու պահանջքին հետ քայլ պահելով ուսուցիչներու պատրաստութեան շարունակական աշխատանքի մը ձեռնարկելու համար։
Նոյնն է պարագան միութիւններուն։ Եթէ վարչութիւններուն եւ այլ պատասխանատու կազմերուն մէջ մշտապէս ներգրաւուին երիտասարդ դէմքեր, որոնք փորձառուներուն կողքին աստիճանաբար իւրացնեն կազմակերպչական աշխատանքի, ծրագրաւորումի, գործի հետապնդման եղանակներն ու ձեւերը, աւելին. փորձառու միութենականներ տրամադիր ու ընդունակ ըլլան նորերուն փոխանցելու իրենց փորձառութիւնը եւ նորերէն եւս սորվելու պատրաստակամութիւն ցուցաբերեն, վստահաբար սերունդներու փոփոխութիւնը բնականոն ընթացքով պիտի իրականանայ եւ աշխատանքային իւրաքանչիւր շրջանի աւարտին փորձառու եւ հետաքրքրուող աշխատուժի մեծ բացեր պիտի չգոյանան, որքան ալ որ այլ պայմաններ (գաղթ, բազմազբաղութիւն, տնտեսական դժուարութիւններ եւ այլն) ազդեն միութիւններու մէջ նոր աշխատուժ ներգրաւելու գործընթացին վրայ։ Անհրաժեշտ է նաեւ առկայ մարդուժի ճիշդ բաշխումը կատարել, յարմար անձը յարմար պաշտօնին կոչելով կամ աշխատանքին լծելով եւ ընդունակ տարրերը չծանրաբեռնելով։
Սերունդներու շարունակականութիւնն ու աշխատանքային որակը պահելու եւ միութիւններու թէ հաստատութիւններու մէջ գործող մարդուժի տագնապը լուծելու համար վերակազմակերպումի հեռանկարային ռազմավարութեան մշակումը առաջնահերթ հրամայականն է պատասխանատու մարմիններուն, յատկապէս մեր երկրի յետպատերազմեան ծանր իրավիճակին մէջ, որպէսզի թոյլ չտանք, որ տարիներու մեր աշխատանքը մաշի։
Ըլլանք իրապաշտ, ինքնաքննութեամբ ճշդենք մեր թերութիւններն ու սրբագրենք զանոնք յանդգնութեամբ, մատնանշենք մեր յաջողութիւններն ու նոր յաջողութիւններու ձգտինք՝ հեռու մնալով եղածով բաւարարուելու եւ ամէն բան միայն մեր կարելիութեան սահմաններուն հետ համեմատելու մօտեցումէն։ Այդ սահմանները հատելու արուեստին տիրապետելու ենք վերջապէս։
«Գ.»