Հակառակ Սուրիոյ տնտեսական եւ քաղաքական ծանր պայմաններուն, Հալէպի մէջ Համազգայինի գործունէութիւնը «Զաւարեան» մշակութային նոր կեդրոնի հաստատումով աշխոյժ թափ ստացաւ:
Համազգայինի «Զաւարեան» Մշակութային կեդրոնը միութեան կեանքի կոչուած օրէն առաջինն է որպէս համապարփակ կառոյց: Կեդրոնին հիմնարկէքը կատարուեցաւ 10 Դեկտեմբեր 2018-ին:
Նոր կեդրոնին ընձեռած առաւելութիւններուն մասին «Գանձասար»ի ընթերցողներուն տեղեկութիւններ կը փոխանցէ Համազգայինի Ս. Շրջանային Վարչութեան ատենապետ Պերճ Պօղիկեան:
«Գանձասար».- 2018-ին երբ Ազգ. Զաւարեան վարժարանը, ազգային վարժարաններու մէկտեղումէն տարիներ ետք, որպէս կեդրոն Համազգայինին տրամադրուեցաւ եւ անոր հիմնաքարը զետեղուեցաւ, նորոգութեան աշխատանքները ինչպիսի՞ հերթականութեամբ ընթացան:
Պերճ Պօղիկեան.- 2018-ին, երբ Ազգ. Զաւարեան վարժարանի շէնքը տրամադրուեցաւ Համազգայինին, նախ պարախումբի փորձատեղի ունենալու համար աշխատանքի լծուեցանք եւ նախկին մանկապարտէզի սրահը պատրաստուեցաւ հայելիներով եւ սալայատակով, որպէսզի «Շուշի» եւ «Սարդարապատ» պարախումբերը վերսկսին իրենց փորձերը կատարել:
Հետագային Համազգայինի Հալէպի «Ն. Աղբալեան» Մասնաճիւղի Վարչութեան եւ յանձնախումբերու սենեակները պատրաստուեցան:
«Զաւարեան» նախակրթարանի բաժինը կիսաքանդ վիճակի մէջ էր եւ նորոգութեան ծրագրի մշակման անհրաժեշտութիւնը կար: Հետեւաբար կազմուեցաւ Համազգայինի «Զաւարեան» Մշակութային կեդրոնի խնամակալութիւնը՝ ստանձնելու նորոգութեան աշխատանքը: Շնորհիւ նուիրեալ ընկերներու բազուկներուն, ինչպէս՝ ընկհ. Անի Գալտնեանի (ատենապետ) եւ կապալառու՝ ընկ. Զոհրապ Օսիկեանի, նորոգութեան աշխատանքները աշխոյժ թափով ընթացք առին:
Հայագիտական հիմնարկի մնայուն կեդրոնի խիստ կարիքը կար, որուն պատճառով մեր կիզակէտը դարձաւ հիմնարկի տեղափոխումը նոր կեդրոն: Առաջին փուլին տեղի ունեցան դասարաններու եւ տնօրէնութեան գրասենեակի նորոգութիւններն ու կահաւորումը եւ 2020-2021 ուսումնական տարեշըրջանը ընթացաւ «Զաւարեան» մշակութային նորոգուած կեդրոնին մէջ:
Հետագային յաջորդաբար կեդրոն տեղափոխուեցան «Զուարթնոց» երգչախումբը, թատերական միաւորը եւ «Արշիլ Կորքի» կերպարուեստի ուսումնարանը:
«Գ.»- Նորոգութիւնը ո՞ր փուլին հասած է եւ որքան ժամանակի կը կարօտի, որպէսզի համալրուին բոլոր բաժիններն ու կազմերու գրասենեակները:
Պ.Պ.- Երախտապարտ ենք ընկ. Զոհրապ Օսիկեանին՝ իր փորձառութիւնը ի գործ դնելուն համար, որուն շնորհիւ նորոգութեան աշխատանքները նախատեսուածէն աւելի կարճ ժամանակամիջոցի մէջ իրագործուեցան:
Իսկ նորոգութեան հիմնական եւ դժուարին երկու բաժինները՝ «Բ. Կանաչեան» երաժշտանոցը եւ թատերասրահը, առայժմ յետաձգուած են: Այդ երկու բաժիններու, մանաւանդ թատերասրահի, նորոգութիւնը հսկայ նիւթականի եւ երկար ժամանակի կը կարօտի:
«Բարսեղ Կանաչեան» երաժշտական դպրոցը այժմ իր գործունէութիւնը կը ծաւալէ Ազգ. Միացեալ Կիւլպէնկեան վարժարանին մէջ, որուն համար շատ շնորհակալ ենք դպրոցի հիւրընկալ հոգաբարձութեան:
Իսկ թատերականի սեղանային փորձերը թէեւ տեղի կ’ունենան նոր կեդրոնի թաֆերական միաւորի բաժինէն ներս, սակայն ելոյթները տեղի կ’ունենան «Գ. Եսայեան» սրահէն ներս, որուն համար հսկայ գումարներ կը վճարուին որպէս սրահի վարձք:
«Զաւարեան» թատերասրահը Համազգայինին համար կենսական է, որովհետեւ ան նման է թոքի, որուն միջոցով կը շնչէ եւ իր կենսունակութիւնը կը վերագտնէ միութիւնը: Համազգայինի ելոյթները կեդրոնի սրահին մէջ իրագործելու պարագային առաւել կ’աշխուժանայ կեդրոնը եւ հետեւաբար՝ միութիւնը:
Սակայն ինչպէս նախապէս յայտնեցի, թատերասրահի նորոգութիւնը հսկայ նիւթական կը պահանջէ: Առ այդ, աշխարհացրիւ համազգայնականներէն ներդրում կ’ակնկալենք՝ այս կենսական գործը յաջողութեամբ ամբողջացնելու համար:
«Գ.»- Համազգայինի «Զաւարեան» Մշակութային կեդրոնը որպէս ամբողջական կառոյց, որքանո՞վ կենսական կը համարէք:
Պ.Պ.- Նախապէս Համազգայինը ցիրուցան եւ թափառական վիճակի մէջ եղած է, «Ն. Աղբալեան» մասնաճիւղը, Շրջ. Վարչութեան միաւորները տարբեր վայրերու մէջ կը գործէին, ինչպէս նաեւ փորձատեղիի եւ արխիւներ հաւաքելու ու պահելու դժուարութիւններ կը դիմագրաւէինք:
Սուրիոյ պատերազմի նախօրէին, Համազգայինին տրամադրուած էր «Նաւասարդեան» կեդրոնը, որ մասամբ պարփակած էր մեր տարբեր գործունէութիւնները, ինչպէս՝ պարախումբի, երգչախումբի եւ կերպարուեստի: Պատերազմի շրջանին թէեւ շարունակուեցան գրեթէ բոլոր գործունէութիւնները, սակայն թափառեցանք ազգային ապահով կառոյցներու մէջ, ինչպէս՝ «Ս. Վրացեան», «Ա. Մանուկեան» կեդրոններ, Ազգ. Միացեալ վարժարան եւ այլն: «Զաւարեան» կեդրոնը ուղղակի փրկութիւն եղաւ Համազգայինի բոլոր գործունէութիւնները, արխիւները եւ կազմերը պարփակելու առումով:
Նոր կեդրոնը դարձաւ նոր սերունդին համախմբումի, նոր ստեղծագործութիւններ յայտնաբերելու, հայ կրթական եւ մշակութային գործունէութեան ենթահող պատրաստելու ամբողջական վայր:
«Գ.»- Երիտասարդներուն մօտ հայ մշակոյթին նկատմամբ հետաքրքրութիւնը խթանելու եւ մշակութային կեանքի որակը բարելաւելու համար ինչպիսի՞ աշխատանքային ծրագիր կարելի է մշակել Համազգայինի տարբեր ոլորտներուն մէջ:
Պ.Պ.- Նման գաղութի մնացեալ միութիւններուն, Համազգայինը նաեւ վերջին տարիներուն անդամներու բաւական մեծ կորուստ ունեցաւ: Երիտասարդ տարրը, մանաւանդ միջին տարիքի խաւը, գաղթեց, հետեւաբար երէցներու փորձառութիւնը չփոխանցուեցաւ կրտսեր սերունդին: Համազգայինը կը փորձէ այս վնասը շրջանցելով նորահաս երիտասարդները համախմբել եւ ստեղծել աշխատունակ սերունդ, նոր որակ, կառչելով իր մշակութային կեանքի յառաջընթացի տեսլականին:
Այս ուղղութեամբ Համազգայինը կազմակերպեց թատերական արուեստի դասընթացք, ասմունքի դպրոց, երաժշտական խումբերը, երաժշտանոցի ու կերպարուեստի գործունէութիւնը աշխուժացուց եւ այլն: Վերոյիշեալ ոլորտներէն ներս, մասնագէտներու հսկողութեամբ, յատուկ դասընթացքներ, ելոյթներ ու միջմասնաճիւղային համոյթներ կազմակերպուեցան:
Ունեցանք երիտասարդ նորագիրներ, որոնց վստահուեցաւ պատասխանատուութիւն վստահուեցաւ, որպէսզի իրենց ներդրումը բերեն միութեան աշխուժացման, գործունէութիւններու որակի բարելաւման եւ նոր ծրագիրներու մշակման մէջ:
Յաճախ կը յիշեմ օրինակը այն կոճղին, որ կացինահարուեցաւ եւ դարձեալ ծլիլ սկսաւ: Համազգայինը նման այդ կոճղին շատ քիչ ժամանակի կը կարօտի վերակենդանանալու՝ նոր սերունդին բերած նորարարութիւններուն արդիւնքը քաղելով:
Նախատեսուած է նոր կեդրոնի բացման ձեռնարկ մը՝ ծանօթացնելու նոր կեդրոնն ու Համազգայինի տարաբնոյթ գործունէութիւնը հանրութեան:
Համազգայինի երազն էր ունենալ համապարփակ կեդրոն մը, որ կ’իրականանայ միայն երբ թատերասրահի նորոգութիւնը ամբողջանայ եւ երաժշտական դպրոցը փոխադրուի նոր կեդրոն:
Յոյսով ենք, որ արտերկրի բոլոր համազգայնականները զօրավիգ կը կանգնին եւ իրենց բարոյական ու նիւթական ներդրումը կը բերեն Համազգայինին:
Բնականաբար կառոյցի կատարելագործումին չափ եւ աւելի կարեւոր է մեր երիտասարդութեան մօտ հայ մշակոյթին նկատմամբ հետաքրքրութիւն ստեղծելն ու մշակութային գործունէութեան որակի բարելաւումը: Այս ուղղութեամբ եւս իւրաքանչիւր միաւոր եւ մասնաճիւղ աշխատանք ունի կատարելիք: Այլ առիթով մը առանձնաբար կ’անդրադառնանք այս նիւթին: Բարեբախտաբար տարիներու բացակայութենէ ետք այսօր կեանքի կոչուած է Հալէպի «Ն. Աղբալեան» Մասնաճիւղի «Արշիլ Կորքի» կերպարուեստի ուսումնարանը, այս տարի ելոյթներով հանդէս եկան մասնաճիւղի աշուղական եւ էսդրատային խումբերը, «Զուարթնոց» երգչախմբային միաւորը մէկէ աւելի առիթներով բեմ բարձրացուց երգչախումբը, Հայագիտական Հիմնարկը կը սերտէ աշխատանքի նոր ծրագիրներ, Գամիշլիի մէջ վերաշխուժացած է Համազգայինի մասնաճիւղը, Դամասկոսի, Լաթաքիոյ եւ Քեսապի մէջ Համազգայինը կը շարունակէ իր գործունէութիւնը տիրող անբնական պայմաններուն մէջ:
Բոլորս ձեռք-ձեռքի տուած պիտի աշխատինք, որպէսզի քայլ առ քայլ մշակութային կեանքը նոր որակի բարձրացնենք եւ երիտասարդութիւնը ներառնենք միութեան այլազան աշխատանքներուն մէջ, համապարփակ, պահանջուած կարելիութիւններով օժտուած կեդրոնի մէջ։
Հարցազրոյցը վարեց
Մարինա Պոզեաքալեան