ՀՅԴ Հա­յաս­տա­նի Գե­րա­գոյն մար­մի­նի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ, Հա­յաս­տա­նի Ազ­գա­յին ժո­ղո­վի փոխ­նա­խա­գահ Իշ­խան Սա­ղա­թէլ­եան Ազ­գա­յին ժո­ղո­վի յայ­տա­րա­րու­թիւն­նե­րու ժա­մուն ըսաւ, որ Ար­ցա­խի իրա­ւունք­նե­րէն հրա­ժա­րի­լը հա­մա­զօր է նոր դա­ւա­ճա­նու­թեան:

Յայ­տա­րա­րու­թիւնը ամ­բող­ջու­թեամբ՝ ստո­րեւ.

«Սի­րե­լի՛ հայ­րե­նա­կից­ներ

Ան­ցած շա­բաթ լրա­ցաւ Ար­ցա­խի Հան­րա­պե­տու­թեան 30-րդ յո­բել­եա­նը:

Ար­ցա­խի Հան­րա­պե­տու­թիւնը՝ թէ­կուզ վի­րա­ւոր, թէ­կուզ խոց­ուած ու տա­րած­քի մե­ծա­գոյն մա­սը կորց­րած, բայց գո­յու­թիւն ու­նի եւ  չնա­յած Ատր­պէյ­ճա­նի պն­դում­նե­րին եւ ցան­կու­թեա­նը, ղա­րա­բաղ­եան հիմ­նախն­դի­րը լուծ­ուած չէ: Հիմ­նախնդ­րի լու­ծու­մը չեն ազ­դա­րա­րել ո՛չ բա­նակ­ցա­յին գոր­ծըն­թացն առաջ­նոր­դե­լու բա­ցա­ռիկ ման­դատն ու­նե­ցող ԵԱՀԿ Մինս­քի խմ­բի հա­մա­նա­խա­գա­հող պե­տու­թիւն­նե­րը, ո՛չ էլ որե­ւէ մի­ջազ­գա­յին կազ­մա­կեր­պու­թիւն:

Եւ ահա այս պայ­ման­նե­րում քն­նարկ­ւում է Հա­յաս­տա­նի ապաշր­ջա­փակ­ման, Հա­յաս­տա­նի եւ Ատր­պէյ­ճա­նի մի­ջեւ սահ­մա­նազ­տու­մի եւ սահ­մա­նագ­ծու­մի, ինչ­պէս նա­եւ խա­ղա­ղու­թեան եւ բա­րի դրաց­ի­ա­կան յա­րա­բե­րու­թիւն­ներ հաս­տա­տե­լու մա­սին հա­մա­ձայ­նագ­րեր ստո­րագ­րե­լու հար­ցը:

Դա­տե­լով Հա­յաս­տա­նի իշ­խա­նու­թիւն­նե­րի վա­րած քա­ղա­քա­կա­նու­թիւ­նից, դիր­քո­րո­շում­նե­րից եւ իրենց գոր­ծու­նէ­ու­թեան փաս­տա­ցի ար­դիւնք­նե­րից՝ կա­րե­լի է եզ­րա­կաց­նել, որ այս ճա­նա­պար­հով գնա­լու դէպ­քում մենք ու­նե­նա­լու ենք նոր կո­րուստ­ներ՝ ապաշր­ջա­փակ­ման փո­խա­րէն ու­նե­նա­լու ենք աւե­լի խոր շր­ջա­փա­կում, սահ­մա­նազ­տու­մի եւ սահ­մա­նագ­ծու­մի ար­դիւն­քում ու­նե­նա­լու ենք տա­րած­քա­յին նոր կո­րուստ­ներ, իսկ տա­րա­ծաշր­ջա­նում խա­ղա­ղու­թիւն հաս­տա­տե­լու պար­զու­նակ մտադ­րու­թեամբ վերջ­նա­կա­նա­պէս կորց­նե­լու ենք Ար­ցա­խը:

Ատր­պէյ­ճա­նի եւ Թուրք­իա­յի նպա­տա­կը պարզ է եւ յս­տակ. նրանք փոր­ձում են պա­տե­րազ­մով ձեռք բե­րած առա­ւե­լու­թիւն­նե­րը ամ­րագ­րել տէ ժիւ­րէ՝ այդ­պի­սով հար­ցա­կա­նի տակ դնե­լով հայ ժո­ղովր­դի՝ իր հայ­րե­նի­քում ապ­րե­լու, զար­գա­նա­լու, իր ինք­նու­թիւնը պա­հե­լու եւ, առ­հա­սա­րակ, պե­տա­կա­նու­թիւն ու­նե­նա­լու հար­ցը:

Նման պայ­ման­նե­րում, երբ Ատր­պէյ­ճա­նը եւ Թուրք­ի­ան փոր­ձում են մեզ պար­տադ­րել իրենց օրա­կար­գը, երբ ակն­յայտ յար­ձա­կո­ղա­պաշ­տու­թիւն են իրա­կա­նաց­նում Հա­յաս­տա­նի տա­րած­քա­յին ամ­բող­ջա­կա­նու­թեան դէմ, ան­հան­դուր­ժե­լի եւ անըն­դու­նե­լի է Հա­յաս­տա­նի իշ­խա­նու­թիւն­նե­րի վար­քա­գի­ծը: Այս­քա­նից յե­տոյ գոր­ծող իշ­խա­նու­թիւնը յայ­տա­րա­րում է Թուրք­իա­յից դրա­կան ազ­դակ­նե­րի մա­սին, Սիւ­նի­քի հայ­կա­կան տա­րածք­նե­րը դա­ւա­դիր կեր­պով կո­չում է ատր­պէյ­ճա­նա­կան ան­ուա­նում­նե­րով՝ տուրք տա­լով Պաք­ուի բռ­նա­պե­տի շնա­կան պա­հանջ­նե­րին:

Փաս­տօ­րէն, թուրք-ատր­պէյ­ճա­նա­կան ծա­ւա­լա­պաշ­տա­կան քայ­լե­րի ու գոր­ծո­ղու­թիւն­նե­րի իշ­խա­նա­կան ըն­կա­լումն այդ­պի­սին էր:

Մեր ժո­ղովր­դի իրա­ւունք­նե­րի պաշտ­պա­նու­թեան փո­խա­րէն կա­ռա­վա­րու­թեան ղե­կա­վա­րը զբաղ­ուած է տա­րա­ծաշր­ջա­նում խա­ղա­ղու­թիւն հաս­տա­տե­լու՝ ինք­նահռ­չակ եւ իրա­կա­նու­թիւ­նից կտր­ուած խաբ­կանք­նե­րով:

Սի­րե­լի՛ հայ­րե­նա­կից­ներ, մենք դէմ չենք խա­ղա­ղու­թեա­նը, խա­ղա­ղութ­եան ձգ­տու­մը մեր գլ­խա­ւոր նպա­տակ­նե­րից մէկն է, բայց տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին խա­ղա­ղու­թեան հաս­տա­տու­մը են­թադ­րում է երկ­կող­մա­նի կամք ու ցան­կու­թիւն, ինչն ատր­պէյ­ճա­նա­կան կող­մում ի սպառ բա­ցա­կա­յում է: Խա­ղա­ղու­թիւնը պէտք է նուաճ­ուի, հա­կա­ռակ դէպ­քում թշ­նա­մու կող­մից նուիր­ուած խա­ղա­ղու­թիւնը նոր կո­րուստ­նե­րի, նոր հայ­րե­նազրկ­ման, նոր դժ­բախ­տու­թիւն­նե­րի բա­ցա­յայտ թա­կարդ է:

Ստեղծ­ուած իրա­վի­ճա­կում յա­պա­ղու­մը, Ար­ցա­խի իրա­ւունք­նե­րից, ար­դար պայ­քա­րից հրա­ժա­րու­մը հա­ւա­սա­րա­զօր է նոր դա­ւա­ճա­նու­թեան:

Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թեան իշ­խա­նու­թիւնը պար­տա­ւոր է օր առաջ յս­տակ եւ առանց աճ­պա­րա­րու­թեան յայ­տա­րա­րել Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թեան պաշ­տօ­նա­կան դիր­քո­րո­շու­մը ղա­րա­բաղ­եան հիմ­նախնդ­րի վե­րա­բեր­եալ, ի հար­կէ, եթէ այլ թաքն­ուած նպա­տակ­ներ չու­նի.

– Ար­ցա­խի նկատ­մամբ ատր­պէյ­ճա­նա­կան վեր­ջին նա­խա­յար­ձա­կու­մը մի­ջազ­գա­յին հան­րու­թեան կող­մից պէտք է որակ­ուի որ­պէս յար­ձա­կո­ղա­պաշ­տու­թիւն՝ այդ եզ­րոյ­թի ամ­բողջ իրա­ւա­քա­ղա­քա­կան գնա­հատ­մամբ։

– Ար­ցա­խա­հա­յու­թեան ինք­նո­րոշ­ման իրա­ւուն­քի իրաց­ման փաս­տի ճա­նա­չումն այ­լընտ­րանք չու­նի։

– Ատր­պէյ­ճա­նում գտ­նուող բո­լոր գե­րի­նե­րի ան­յա­պաղ վե­րա­դար­ձը, Հա­յաս­տա­նի տա­րած­քում գտ­նուող ատր­պէյ­ճա­նա­կան զօր­քե­րի դուրս բե­րու­մը, պա­տե­րազ­մում մի­ջազ­գա­յին ահա­բեկ­չա­կան մի­ա­ւո­րում­նե­րի մաս­նակ­ցու­թեան վե­րա­բեր­եալ մի­ջազ­գա­յին իրա­ւա­քա­ղա­քա­կան գոր­ծըն­թա­ցի մեկ­նար­կու­մը, Ար­ցա­խի հո­գե­ւոր-մշա­կու­թա­յին հա­րուստ ժա­ռան­գու­թեան պաշտ­պա­նու­թիւնը պէտք է մի­ջազ­գայ­նա­նան՝ դառ­նա­լով Հա­յաս­տա­նի ար­տա­քին քա­ղա­քա­կա­նու­թեան հիմ­նա­կան ուղ­ղու­թիւն եւ մի­ջազ­գա­յին քն­նարկ­ման առար­կայ:

ԵԱՀԿ-ի Մինս­քի խմ­բի հա­մա­նա­խա­գահ­նե­րի շր­ջա­նա­կում բա­նակ­ցա­յին գոր­ծըն­թա­ցի վե­րա­կանգ­նու­մը կեն­սա­կան անհ­րա­ժեշ­տու­թիւն է: Այս շր­ջա­նա­կում Ատր­պէյ­ճա­նի հետ ու­ղիղ երկ­խօ­սու­թեան հեր­թա­կան ան­հե­ռան­կար փոր­ձե­րը կա­րող են հար­ուա­ծել բա­նակ­ցա­յին գոր­ծըն­թա­ցի մեկ­նար­կին՝ միջ­նորդ հա­մա­նա­խա­գա­հու­թեան շր­ջա­նա­կում:

Սի­րե­լի՛ հայ­րե­նա­կից­ներ, Ար­ցա­խի ճա­կա­տա­գի­րը կան­խո­րոշ­ուած չէ, Ար­ցա­խի ճա­կա­տա­գի­րը կախ­ուած չէ (ինչ­պէս փոր­ձում են ձեզ հա­մո­զել) միայն գեր­տէ­րու­թիւն­նե­րի կամ­քից կամ էլ մէկ պաշ­տօն­եա­յի քմա­հա­ճոյ­քից, Ար­ցա­խի եւ ընդ­հան­րա­պէս, հայ ժո­ղովր­դի ճա­կա­տա­գի­րը մեր ձեռ­քե­րում է: Բո­լո­րը թող իմա­նան՝ Ար­ցա­խը մեր ժա­ռան­գու­թիւնն է, մեր անվ­տան­գու­թիւնը, մեր ան­կա­խու­թիւնը, մեր ապ­րե­լու եւ ապ­րեց­նե­լու բնա­կան իրա­ւուն­քը, Ար­ցա­խը մեր հողն ու ջուրն է, արիւնը, մեր ինք­նու­թիւնը:

Շու­շին, Հատ­րու­թը եւ Ար­ցա­խի Հան­րա­պե­տու­թեան Սահ­մա­նադ­րութ­եամբ ամ­րագր­ուած միւս շր­ջան­նե­րը միմ­իայն ժա­մա­նա­կա­ւո­րա­պէս են բռ­նա­զաւթ­ուած թշ­նա­մու կող­մից»: