Ան­կա­խու­թեան իւ­րա­քան­չիւր տօ­նին, պահ մը կը մտա­բե­րենք ամ­բող­ջա­կան Հա­յաս­տանն ու այ­սօր­ուան մե­զի մնա­ցած հայ­րե­նի­քին մէկ մա­սը։

Կը մտա­բե­րենք ու կը խոր­հինք… Ին­չո՞ւ տա­րի­նե­րու ըն­թաց­քին պա­տառ առ պա­տառ կորսն­ցու­ցած ենք մեր ժո­ղո­վուր­դին քր­տին­քով, արիւ­նով, աշ­խա­տան­քով նուաճ­ուած հայ­րե­նի հո­ղե­րը։  Զար­գա­ցող աշ­խար­հին մէջ ի՞նչն է տի­րո­ղը՝ ու­ժի՞ն օրէն­քը, թէ օրէն­քին ու­ժը։ Ին­չո՞ւ 21-րդ դար նուա­ճած մար­դը ար­դա­րու­թիւն հաս­տա­տո­ղի բար­ձուն­քին չէ հա­սած ու դար­ձած է ան­տա­ռի օրէն­քի գե­րին։ Ին­չո՞ւ մին­չեւ այ­սօր իրա­ւունք­նե­րը կը խլ­ուին զէն­քի ու­Ժով, բռ­նու­թեամբ, յա­նուն նիւ­թին, պե­տու­թիւն­նե­րու մի­ջեւ նիւ­թա­կան շա­հե­րու, իշ­խա­նու­թիւն­նե­րու հաս­տատ­ման, իսկ ժո­ղո­վուր­դը յա­ճախ կ’ան­տես­ուի, հա­կա­ռակ անոր որ բո­լոր լո­զունգնե­րուն մէջ ան­պայ­ման կը յիշ­ուին ժո­ղո­վուրդ, ժո­ղովըր­դա­վա­րու­թիւն, ժո­ղո­վուր­դի շա­հեր, ազ­գե­րու ինք­նո­րոշ­ման իրա­ւունք եզ­րե­րը։

21-րդ դա­րը հաս­տա­տեց, որ պե­տու­թիւն­ներ կր­նան յաղ­թել նա­եւ դիւա­նա­գի­տու­թեամբ, աշ­խա­տան­քով եւ գի­տա­կան տար­բեր ոլորտ­նե­րու մէջ յա­ռա­ջըն­թաց ար­ձա­նագ­րե­լով, ոչ միայն ան­պայ­ման քա­րիւղ, հարս­տու­թիւն, զէնք եւ իշ­խա­նու­թիւն ու­նե­նա­լով,  որոնք կր­նան սպա­ռիլ վեր­ջա­պէս։

Յատ­կա­պէս Հա­յաս­տա­նի նման փոքր եւ մեծ պե­տու­թիւն­նե­րով շր­ջա­պատ­ուած եր­կիր­նե­րը տա­րի­նե­րու ըն­թաց­քին պէտք ու­նէ­ին հզօ­րաց­ման՝ ոչ միայն բա­նա­կի կա­րե­լիու­թիւն­նե­րու, այ­լեւ գի­տա­կան, ար­դիւ­նա­բե­րա­կան տար­բեր ոլորտ­նե­րու մէջ, որ­պէս­զի ամ­րագ­րէ­ին իրենց ան­կա­խու­թիւնը եւ մեր ազ­գին ինք­նո­րոշ­ման իրա­ւուն­քը կա­րե­լի չըլ­լար ան­տե­սել ոչ ներ­քին, իշ­խող ու­ժե­րու, ոչ ալ ար­տա­քին աշ­խար­հին ու թշ­նա­մի պե­տու­թիւն­նե­րուն կող­մէ։

Օրի­նակ­նե­րը շատ են այն եր­կիր­նե­րուն, որոնք ստեղ­ծա­գործ մտ­քով, իրենց գի­տա­կան եւ տն­տե­սա­կան լծակ­նե­րուն ու­ժով կը պայ­քա­րին հզօր բա­նակ ու­նե­ցող պե­տու­թիւն­նե­րու դէմ եւ կը ստի­պեն զի­րենք հաշ­ուի նս­տիլ իրենց հետ։

Ան­կա­խու­թեան տօ­նը կը դի­մա­ւո­րենք ծանր պայ­ման­նե­րու մէջ, մեր հայ­րե­նի­քի սահ­ման­նե­րը վտանգ­ուած են, թուրքն ու ազե­րին նոր թա­կարդ­ներ լա­րած կը փոր­ձեն զի­ջում­նե­րուն առա­ւե­լա­գոյ­նը խլել Հա­յաս­տա­նէն, իսկ երկ­րի սահ­ման­նե­րուն հս­կո­ղու­թիւնը վս­տահ­ուած է Ռուս­իոյ։

Այս բո­լո­րը հե­տե­ւանք են իշ­խող տար­բեր ու­ժե­րու կող­մէ յաղ­թա­նակ­նե­րը պահ­պա­նե­լու ծրագ­րա­ւո­րու­մի բա­ցա­կա­յու­թեան եւ ժո­ղո­վուր­դի շա­հե­րու ան­տես­ման։ Ար­դար հա­սա­րա­կար­գի մէջ ապ­րող ժո­ղո­վուրդն է, որ կը մնայ պա­հան­ջա­տէր ու մար­տու­նակ, իսկ երբ անոր կեն­սա­մա­կար­դա­կը աս­տի­ճա­նա­բար կը նուա­զի, ան յու­սալք­ուած վերջ կու տայ իր պայ­քա­րին ու կը հա­մա­կեր­պի իրեն պար­տադր­ուած պայ­ման­նե­րուն։

Այս ալ պար­տու­թեան նա­խա­պատ­րաս­տու­թիւն չէ՞ մի­թէ։ Իշ­խա­նու­թիւն­նե­րը կր­նան ժա­մա­նա­կա­ւո­րա­պէս հի­աս­թա­փեց­նել ժո­ղո­վուր­դը յա­նուն իրենց շա­հե­րուն, սա­կայն իրա­կա­նու­թեան մէջ, անոնք կը կորսնց­նեն իրենց հայ­րե­նի­քին ու իրա­ւունք­նե­րուն պաշտ­պա­նու­թեան հա­մար պայ­քա­րե­լու պատ­րաստ ժո­ղո­վուր­դին մար­տու­նա­կու­թիւնը եւ կ’ու­նե­նան կրա­ւո­րա­կան ժո­ղո­վուրդ մը, որ պայ­քա­րե­լու փո­խա­րէն ապ­րուս­տի իր հո­գե­րով տար­ուած իր գո­յու­թիւնը քարշ տա­լու ել­քել կ’որո­նէ պար­զա­պէս։

Ան­կա­խու­թեան ար­ժէ­քը պա­հե­լու, ան­կա­խօ­րէն ճա­կա­տա­գիր տնօ­րի­նե­լու, պաշտ­պան­ուե­լու եւ հո­ղե­րուն, իրա­ւունք­նե­րուն տի­րու­թիւն ընե­լու հա­մար պե­տու­թիւն­ներ հարկ է որ նախ ժո­ղո­վուր­դը զօ­րաց­նեն, զինք ներք­նա­պէս ու­ժե­ղաց­նեն ու բազ­մա­կող­մա­նի զար­գաց­ման կա­րե­լիու­թիւն­ներ ստեղ­ծեն, որ­պէս­զի ան կա­րե­նայ ստեղ­ծել պաշտ­պան­ուե­լու ի՛ր զէն­քը, ի՛ր հարս­տու­թիւնը, եր­բեմն նոյ­նիսկ անակն­կա­լի բե­րե­լով թշ­նա­մին։

Իրենց ժո­ղո­վուր­դին իրա­ւունք­նե­րուն տի­րու­թիւն չը­նող ու ժա­մա­նա­կա­ւոր շա­հե­րու հա­մար շա­րու­նա­կա­բար զի­ջում­նե­րու դի­մող իշ­խա­նու­թիւն­նե­րը պատ­ճառ դար­ձած են ու կը դառ­նան յա­ճախ, որ Հա­յաս­տա­նը պա­տառ առ պա­տառ խլ­ուի ծա­ւա­լա­պաշտ դրա­ցի­նե­րու կող­մէ։

Հայ ազ­գը, ժո­ղո­վուր­դը եր­բեք յու­սալք­ուե­լու չեն, այլ պար­տադ­րե­լու են երկ­րի իշ­խա­նու­թիւն­նե­րը, որ պայ­քա­րին իրենց պատ­մա­կան իրա­ւունք­նե­րուն ձեռք­բեր­ման հա­մար՝ ներ­քին մի­աս­նա­կա­մու­թեան եւ նո­րա­րար քա­ղա­քա­կա­նու­թեան, դիւա­նա­գի­տա­կան աշ­խա­տան­քի հմ­տու­թիւնը ու­նե­նա­լով։

 Տօնդ շնոր­հա­ւոր, Հա­յաս­տա՛ն։ Ան­կա­խու­թեանդ պահ­պան­ման հա­մար երի­տա­սարդ սե­րունդ­ներդ նա­հա­տակ­ուե­ցան, որ­պէս­զի հո­ղին հետ շա­ղախ­ուին ու իրենց ար­եամբ ողող­ուած եռաբ­լու­րի այդ հո­ղէն լոյս ժայթ­քի՝ նոր եւ լու­սա­ւոր  ճամ­բու մը ու­ղե­նի­շը դառ­նա­լով եր­կի­րը ղե­կա­վա­րող իշ­խա­նու­թիւն­նե­րուն, ժո­ղո­վուր­դին ու քա­ղա­քա­կան ու­ժե­րուն։