«Ապառաժ».-ՀՀ ԱԳՆ-ն յայտարարութիւն  տարածած է Ատրպէյճանի կողմէն Արցախի Հանրապետութեան դէմ սանձազերծուած յարձակումի տարելիցին առնչութեամբ.

«27 Սեպտեմբերի 2020-ին Ատրպէյճանը Թուրքիայի ուղղակի աջակցութեամբ եւ մասնակցութեամբ, ինչպէս նաեւ Մերձաւոր Արեւելքից զինեալ ահաբեկիչների ներգրաւմամբ լայնածաւալ պատերազմ սանձազերծեց Արցախի Հանրապետութեան դէմ` նպատակ ունենալով Արցախի ժողովրդին զրկել իր հայրենիքում ազատ ու անվտանգ ապրելու եւ սեփական ճակատագիրը տնօրինելու իրաւունքից:

Այսօր մենք գլուխ ենք խոնարհում եւ յարգանքի տուրք մատուցում արցախեան բոլոր պատերազմներում նահատակուած մեր հերոսների յիշատակի առջեւ, որոնք ընկան յանուն ազատութեան ու իրենց հայրենակիցների արժանապատուութեան եւ կեանքի իրաւունքի պաշտանութեան:

27 Սեպտեմբերին սկսուած եւ 44 օր տեւած պատերազմն ուղեկցւում էր Ատրպէյճանի կողմից միջազգային մարդասիրական եւ մարդու իրաւունքների լայնածաւալ խախտումներով, պատերազմական յանցագործութիւններով եւ զանգուածային այլ ոճրագործութիւններով: Ռազմական գործողութիւնների ընթացքում ատրպէյճանական զինուած ուժերը հրթիռահրետանային եւ օդային հարուածներով, այդ թւում` արգելուած զինատեսակների կիրառմամբ, միտումնաւոր թիրախաւորում էին քաղաքացիական ենթակառուցուածքներն ու խաղաղ բնակավայրերը, ներառեալ` մայրաքաղաք Ստեփանակերտը, ինչը յանգեցրեց քաղաքացիական բնակչութեան շրջանում զոհերի եւ աւերածութիւնների: Իրագործուած զանգուածային ոճրագործութիւնները մանրակրկիտ կերպով փաստագրուել եւ ներկայացուել են միջազգային կազմակերպութիւններին ու միջազգային մասնագիտացուած կառոյցներին: Այս ուղղութեամբ աշխատանքները շարունակուելու են միջազգային տարբեր հարթակներում:

44-օրեայ պատերազմը նախապէս ծրագրուած ու նախապատրաստուած ռազմական յարձակում էր, որի նպատակն էր ուժի կիրառման եւ հայ բնակչութեան բնաջնջնման միջոցով միջազգային օրակարգից հանել Լեռնային Ղարաբաղի հիմնահարցը: Այդ մասին են վկայում ինչպէս պատերազմին նախորդած շրջանում Ատրպէյճանի գործողութիւնները, այնպէս էլ` պատերազմից յետոյ Ատրպէյճանի կողմից որդեգրուած քաղաքականութիւնը: Ատրպէյճանի իշխանութիւնների կողմից տարիներ շարունակ վարուող հայատեացութեան քաղաքականութիւնն ու ուժի կիրառման սպառնալիքները, միջազգային միջնորդների կողմից հակամարտութեան կարգաւորման եւ հրադադարի ամրապնդման առաջարկների մերժումը, հրադադարի համակարգուած եւ պարբերական խախտումները, միջազգային պարտաւորութիւնների խախտմամբ սպառազինութեան մեծաքանակ կուտակումները եւ շփման գծի երկայնքով պարբերաբար անցկացուող յարձակողական բնոյթի զօրավարժութիւնները, համավարակի պայմաններում գլոբալ զինադադարի վերաբերեալ ՄԱԿ-ի գլխաւոր քարտուղարի կոչին միանալուց հրաժարուելը, ինչպէս նաեւ պատերազմից յետոյ հնչող յայտարարութիւններն առ այն, որ Լեռնային Ղարաբաղը դադարել է գոյութիւն ունենալ, գալիս են հաստատելու, որ Ատրէյճանը երբեւէ շահագրգռուած չի եղել խաղաղ միջոցներով հակամարտութեան կարգաւորմամբ:

Ատրպէյճանը հետեւողականօրէն խոչընդոտում էր հումանիտար հրադադար հաստատելու միջազգային հանրութեան, մասնաւորապէս` ԵԱՀԿ Մինսքի խմբի համանախագահ երկրների ջանքերը, ինչի հետեւանքով նախարարական մակարդակով ՌԴ-ի, Ֆրանսիայի եւ ԱՄՆ-ի նախաձեռնութեամբ համաձայնեցուած երեք հրադադարներն այդպէս էլ կեանքի չկոչուեցին:  9 Նոյեմբերին ՌԴ նախագահի նախաձեռնութեամբ կրակի դադարեցման մասին եռակողմ յայտարարութիւնը, որին հետեւեց ՌԴ խաղաղապահների մուտքը Լեռնային Ղարաբաղ, դադարեցրեց Ատրպէյճանի յարձակումը եւ պայմաններ ստեղծեց Արցախում բնակչութեան համապարփակ անվտանգութեան երաշխաւորման համար:

Արցախի դէմ սանձազերծուած յարձակումին հետեւանքով Արցախի հայութեան առջեւ ծառացան բազմաթիւ հումանիտար խնդիրներ․ 90 հազարից աւել արցախահայեր ստիպուած եղան լքել իրենց մշտական բնակութեան վայրերը, որոնց գերակշիռ մասը ներկայումս վերադարձել են Արցախ: Աւելի քան 40 հազար մարդ զրկուել է տնից եւ ունեցուածքից, աւերուել են կենսական նշանակութեան ենթակառուցուածքներ, այդ թւում` դպրոցներ եւ հիւանդանոցներ: Այս առումով Հայաստանի Հանրապետութիւնը մեծապէս կարեւորում է միջազգային հումանիտար եւ այլ մասնագիտացուած կառոյցների անխափան մուտքն Արցախ, ինչն առանցքային նշանակութիւն ունի պատերազմի արդիւնքում առաջացած հումանիտար ճգնաժամի համապարփակ եւ արդիւնաւէտ լուծման համատեքստում:

Շուրջ մէկ տարի անց Ատրպէյճանը դեռեւս շարունակում է պատանդառութեան մէջ պահել բազմաթիւ հայ ռազմագերիների ու քաղաքացիական անձանց` խախտելով ինչպէս 9 Նոյեմբերի եռակողմ յայտարարութեամբ, այնպէս էլ` միջազգային մարդասիրական իրաւունքով ստանձնած իր պարտաւորութիւնները:

Ատրպէյճանի իշխանութիւնները ոչ միայն շարունակում են Արցախի ժողովրդի հանդէպ թշնամական քաղաքականութիւնը, այլեւ իրենց վերահսկողութեան ներքոյ յայտնուած տարածքներում անուանափոխում են հայկական բնակավայրերը, ոչնչացնում ու պղծում են կրօնական սրբավայրերը եւ մշակութային ժառանգութիւնը: Այս գործողութիւնները եւ հայ բնակչութեան ամբողջական էթնիկ զտումը եւս մէկ անգամ բացայայտում են այն իրողութիւնը, որ Արցախի հայերի ֆիզիքակական անվտանգութեան եւ կեանքի իրաւունքի երաշխաւորումն անհնար է Ատրպէյճանի իրաւասութեան ներքոյ:

Ուժի կիրառման եւ մարդու իրաւունքների զանգուածային խախտումների արդիւնքում ձեւաւորուած իրողութիւնները, ինչպէս նաեւ յետպատերազմեան շրջանում Ատրպէյճանի կողմից նմանօրինակ շարունակական գործողութիւնները չեն կարող ստեղծել տարածաշրջանային խաղաղութեան եւ անվտանգութեան կայուն հիմքեր: Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտութեան համապարփակ եւ տեւական լուծումը ենթադրում է Արցախի կարգավիճակի որոշումը` հաշուի առնելով ինքնորոշման անքակտելի իրաւունքի իրացումը, Արցախի ժողովրդի անվտանգութեան ապահովումը, տեղահանուած բնակչութեան անվտանգ եւ արժանապատիւ վերադարձն իրենց բնակավայրեր` Լեռնային Ղարաբաղի ողջ տարածքում, Ատրպէյճանի վերահսկողութեան տակ յայտնուած տարածքներում հայկական մշակութային եւ կրօնական ժառանգութեան պահպանութիւնը:

Միայն խաղաղ գործընթացի շրջանակներում ձեռք բերուած համաձայնութիւնները կարող են նոր էջ բացել տարածաշրջանում խաղաղութեան, անվտանգութեան եւ զարգացման համար:

Հայաստանի Հանրապետութիւնը հանդէս է գալիս ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահութեան հովանու եւ մանդատի շրջանակներում Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտութեան խաղաղ կարգաւորման գործընթացի լիարժէք մեկնարկի դիրքերից: Միեւնոյն ժամանակ, առաջնահերթ նշանակութիւն են ստանում հումանիտար խնդիրների հրատապ կարգաւորումը, այդ թւում` բոլոր ռազմագերիների եւ քաղաքացիական պանտանդների հայրենադարձումը եւ բռնի անհետացման դէպքերի հասցէագրումը:

Հայաստանը շարունակելու է հետեւողական լինել Արցախի ժողովրդի իրաւունքների վերականգնման ու պաշտպանութեան հարցում եւ ջանքեր գործադրել` հասնելու Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտութեան արդարացի, համապարփակ ու տեւական լուծման եւ երաշխաւորելու իր հայրենիքում ազատ, անվտանգ եւ արժանապատիւ ապրելու արցախահայութեան իրաւունքը»: